Uppeldi og menntun - 01.07.2008, Síða 113

113
H A l l d Ó R A H A R A l dS d ÓT T I R
á að það þurfi að eiga sér stað breyting þannig að flutningur á milli skólastiga feli í sér
hvatningu, örvun og áskorun fyrir börnin. Gangan yfir skólabrúna þarf að fela í sér
„breytingar og stöðugleika, jafnvægi og jafnvægisleysi, samhengi og samhengisleysi“
(bls. 172). Brúargangan er stór viðburður í lífi hvers barns, líta þarf á hana sem ferli en
ekki einstakan atburð og mikilvægt að vel takist til.
Síðustu áratugi hafa ýmsar þjóðfélagsbreytingar leitt til þess að skólakerfið er orðið
mun mikilvægari þáttur í umönnun, uppeldi og menntun ungra barna. Rannsóknir
hafa sýnt fram á langtímaáhrif menntunar fyrstu æviáranna á alhliða þroska einstak-
lingsins. í bókinni Lítil börn með skólatöskur er byggt á þessum forsendum, gerð er grein
fyrir fjölda rannsókna á mótum skólastiga og skýr mynd dregin upp af viðfangsefn-
inu. að mínu mati hefði hins vegar mátt gera meira úr fræðilegum þætti þessa verks
til að ná enn skýrar fram markmiðum bókarinnar. Ég nefni í þessu samhengi hugtakið
valdefling (e. empowering) en það hefði mátt skýra nánar (sjá t.d. Ira Shor 1992) og
setja í víðara fræðilegt samhengi, svo sem við félagslega hugsmíðahyggju (e. socio-con-
structivist approach) í anda hugmyndafræði Vygotsky og Bruner. Hugmyndir þeirra
falla vel að norræna líkaninu sem kynnt er í bókinni og þeirri hugsun að nám eigi
sér stað nánast frá fæðingu. Félagsleg hugsmíðahyggja byggist á þeirri hugmynd að
félagsleg samskipti hafi áhrif á vitsmunaþroska einstaklings, litið er á nám sem félags-
lega athöfn þar sem samvinna og samspil við aðra einstaklinga gegnir lykilhlutverki
(J. L. Frost 2008).
Enn er of snemmt að svara spurningunni um það hvort Jóhanna nái því mark-
miði sínu með útgáfu bókarinnar að hafa áhrif til umbóta og stefnumótunar, en bókin
hefur alla burði til þess og hún kemur út á tíma þegar mikilla breytinga er að vænta
í skólastarfi. Á þessu ári tóku gildi lög um menntun og ráðningu kennara við leik-
skóla, grunnskóla og framhaldsskóla (2008). í lögunum er gert ráð fyrir möguleika á
sveigjanlegum rétti leikskólakennara og grunnskólakennara á yngsta stigi, í kennslu
fjögurra til átta ára gamalla barna. Lögin gefa kennaramenntastofnunum möguleika
á nýjum tækifærum og gera nánast kröfu um meiri samkennslu leik- og grunnskóla-
kennaranema þar sem sjónum er beint að námi barna á fyrrnefndu aldursskeiði. Það
má ætla að niðurstöður rannsókna sem Jóhanna kynnir hér, eða í fyrri birtingum,
hafi verið hafðar til hliðsjónar við endurskoðun laga um skólastigin árið 2008, eink-
um leikskólalaganna. Þó að umfjöllun um samstarf skólastiganna sé ekki fyllilega
sambærileg í lögum hvors skólastigs um sig er hún skýrari en í fyrri lögum (Lög um
grunnskóla 1995, Lög um leikskóla 1994). Það kemur síðan til kasta skólayfirvalda í
sveitarfélögum og einstakra skólastofnana að útfæra lögin.
Jóhanna er framsækin í hugsun; hún leggur áherslu á mikilvægi þess að skapa sam-
fellu í menntun barna á mótum skólastiga þar sem reynsla þeirra er virt en að breyt-
ingin feli jafnframt í sér ný og ögrandi viðfangsefni. Verk Jóhönnu er mikilvægt og
sannarlega þarft framlag til stefnumörkunar kennaranáms við háskólana og útfærslu
á tengslum leik- og grunnskóla á vegum sveitarfélaga.