Morgunn - 01.06.1961, Síða 28

22
MORGUNN
ingin um framþróun lífsins stig af stigi, frá einni tegund
til annarar, var að vísu ekki ný, því að Lamarck hafði sett
hana fram 50 árum áður, en höfundur hennar er í raun
og veru Aristóteles, sem hélt því fram 400 árum fyrir
Krists burð, að tilveran ætti upptök sín í hinni æðstu
vizku, Guði, stefndi að ákveðnu marki, stig af stigi, frá
hinni dauðu náttúru um jurtaríkið og dýraríkið til manns
og síðan fram til stöðugt aukinnar vizku. Framþróunar-
kenning Darwins, studd af athugunum hans á dýralífi
Galópagos-eyjanna, var reist á tilgátunni um náttúru-
valið, — natural selection, — en undirstöður þess voru að
hans áliti annars vegar afbrigðileiki eða variability teg-
unundanna, en hinsvegar „the struggle for existence" eða
baráttan fyrir tilverunni, þ. e. a. s. samkeppni tegund-
anna og einstaklinganna um æti. Þessar skýringar á fram-
þróun lífsins hafa að vísu staðizt illa rannsóknir síðai'i
tíma, því að uppgötvun de Vries á stökkbreytingum, Jo-
hannessens á kynfestu hreinræktaðra ætta og Mendels á
þeim stærðfræðilegu lögmálum, sem erfðir ríkjandi og
víkjandi eiginleika fylgja, hafa grafið undan þessum und-
irstöðum, og sumir líffræðingar nú á tímum vilja jafnvel
hafna sjálfu náttúruvalinu.
Það er eitthvert hörmulegasta slysið, sem hent hefur
mannkynið, að skefjalaus barátta fyrir tilverunni var
gerð að aðalatriði í þessari nýju lífsskoðun, og grimmdin,
slægðin og ofbeldið túlkað sem burðarás framþróunarinn-
ar. Sökina á þessari rangtúlkun á einni merkilegustu kenn-
ingu vísindanna fyrr og síðar er þó ekki hjá Darwin sjálf-
um, heldur fyrst og fremst hjá prófessorunum Huxley í
Englandi og Háckel í Þýzkalandi, sem báðir voru afburða-
snjallir áróðursmenn. Kenningar þeirra féllu í vel undir-
búinn jarðveg. Rationalismi 18. aldarinnar hafði grafið
undan hefðbundnum trúarskoðunum og stjórnarformi,
enda var stjómarfar konungdæmisins af Guðs náð og
lénsskipulagsins búið að ganga sér til húðar og orðið rotið,
en kirkjan á einhverju mesta ófremdarstigi sínu eftir