Frjáls verslun - 01.01.2004, Page 6

RITSTJÓRNARGREIN
NORÐURLJOS OG FRETT SAMEINUÐ:
Sigurdagur fyrir RÚV!
Föstudagurinn 30. janúar sl., þegar Norðurljós og Frétt voru
sameinuð í ný Norðurljós, var talinn mikill sigurdagur íyrir
þessa nýju og langstærstu samsteypu ijölmiðla landsins. En
hinn raunverulegi sigurvegari þessa dags var RUV. Þetta var
sigurdagur Ríkisútvarpsins. Hinn nýi fjölmiðlarisi styrkti RUV í
sessi þennan dag.
ÞAÐ ER FYRST OG FREMST koma Baugs og Jóns
Asgeirs Jóhannessonar inn í Norðurljósin og vaxandi umsvif
hans á fjölmiðlamarkaði sem hefur þjappað mörgum saman um
RUV. Fleiri en áður vilja núna slá skjaldborg ríkisins um fýrir-
tækið; styrkja tangarhald ríkisins á því fremur
en að losa um haldið. Því miður, segi ég.
Ekkert er óréttlátara en að ríkið sé að vafstra í
fjölmiðlun og keppa við einkafyrirtæki sem
eiga allt sitt undir áskrifendum og
auglýsendum. Breytir þar engu þótt RUV geri
margt mjög vel og njóti mikillar virðingar og
trausts á meðal landsmanna og öllum þyki
vænt um fýrirtækið. Eg hef hins vegar lengi
verið fylgismaður þess að breyta RUV í hluta-
félag og selja það - og breytir tilkoma hins nýja
risa ekki þeirri afstöðu minni.
SPYRJA MÁ SIG hvort nýju Norðurljósin
séu eins sterk og þau eru stór. Heildarskuldir þeirra eru um 7,9
milljarðar og augljóslega í efri kantinum. Það þótti algerlega
ófært að heildarskuldir gömlu Norðurljósanna væru 8,6
milljarðar og taldi forstjóra þeirra, Sigurður G. Guðjónsson,
nauðsynlegt að lækka skuldabaggann um 4 milljarða til að
eitthvert vityrði í rekstrinum. Það hefúr augljóslega ekki tekist
þótt samið hafi verið um léttari greiðslu- og vaxtabyrði lána og
fleiri fýrirtæki séu komin inn í samsteypuna sem auka veltu
hennar og jafna sveiflur. Mestu munar þó fyrir Norðurljósin að
eigið fé er núna komið yfir 3 milljarða króna. Eg er raunar enn
að velta því fýrir mér hvaða styrkur það hafi verið fyrir Frétt,
sem gefur út Fréttablaðið og DV, að sameinast Norðurljósum;
hvað þá þegar Frétt var metin á yfir 1 milljarð króna í samein-
ingunni. Það er hátt verðmat þegar haft er í huga að DV var
nýlega endurreist úr gjaldþroti og Fréttablaðið kornst aftur á
fæturna eftír gjaldþrot fýrir einu og hálfu ári. I ljósi alls þessa
má halda því fram að Jón Ásgeir spyrji sig frekar að því hvort
hann eigi eftír að tapa stórfé á Ijöliniðlabröltinu en að hann sé
upptekinn af ímynduðum eða raunverulegum völdum sínum
sem aðaleigandi Norðurljósa. Yfirleitt eru völd offnetin. Fyrir-
tæki sækja völd sín til neytenda og þau verða fýrst og fremst
stór til langframa vegna þess að fólk vill skipta við þau.
ENGUM DYLST að Jón Ásgeir hefur áhuga á mönnum og
máleíhum. Eðlilega. En til þessa hefur umræðan gengið út á að
hann láti sig meiru varða umfjöllun Fréttablaðsins gagnvart
einstaka mönnum og fýrirtækjum en látið er í veðri vaka. Að
minnsta kosti hefur því verið haldið fram að honum hafi ekki
leiðst hin mikla andúð ritstjóra Fréttablaðsins á forsætis-
ráðherra. Þá telja margir sig sjá að skoðun ritstjórans á forsætis-
ráðherra sem og á ýmsum mönnum og fýrirtækjum smitist út í
almennar fréttir blaðsins. Það er alltaf erfitt að fá botn í svona
samsæriskenningar. En eitt er víst; eftir því sem eigendur Ijöl-
miðla eru ákafari og mikilvirkari þátttakendur
á leiksviði viðskiptanna þvi meiri efasemdir
verða um sjálfstæði tjölmiðla þeirra gagnvart
þeim sjálfum og andstæðingum þeirra. Skiptir
engu hversu traustir eldveggir eru settir upp
á milli ritstjórnar og eigendanna; efasemdum
hefur verið stráð. En gleymum ekki að
lesendur og áhorfendur eru hinn endanlegi
dómari varðandi efriistök fjölrn iðla og hafa
örlög þeirra í hendi sér. Þeir hafa síðasta orðið
- sem og stórir auglýsendur eins og Baugur
með allt sitt safn fyrirtækja sem geta auðveld-
lega raskað hlutföllum á auglýsingamarkaði.
NEFND SEM TÓMAS INGI OLRICH, fýrrverandi
menntamálaráðherra, skipaði fýrir jól um eignarhald á tjöl-
miðlum á að ljúka störfum fýrir 1. mars nk. Fróðlegt verður að
sjá niðurstöðu hennar - sem og Samkeppnisstofnunar sem er
að skoða sameiningu Norðurljósa og Fréttar. Eflaust á enn meiri
umræða eftir að fara fram um samþjöppun og fákeppni á
markaði fjökniðla og hvort eigendur þeirra noti þá til skoðana-
kúgunar og hagi fréttaflutningi sér í vil. Eg held hins vegar að
starfsmenn Norðurljósa séu hæstánægðir með að einhverjir
fjársterkir menn vilji eiga fýrirtækið, tryggja þeim atvinnu, og að
þeir segi sem svo að án þessara fjölmiðla væru fréttirnar
fábreyttari og fákeppnin meiri.
DAVÍÐ ODDSSON forsætisráðherra gaf sterklega í skin á
Viðskiptaþingi í síðustu viku að sett yrðu lög um eignarhald á
fjölmiðlum og túlkuðu allir orð hans þannig að til stæði að
stöðva samruna Fréttar og Norðurljósa, þ.e. að sett verði lög
sem meini eigendum dagblaðs að eiga sjónvarps- og útvarps-
stöðvar - og öfugt. Ekki slær sú löggjöf mig vel. Mikill meiri-
hluti þingmanna stendur dyggan vörð um RUV og ætlar svo í
ofanálag að skipta sér af því hveijir eigi helsta keppinautinn. Er
þetta ekki einum of ójafn leikur? 55
Jón G. Hauksson
í ljósi alls þessa má halda
því fram að Jón Asgeir
spyiji sig frekar að því
hvort hann eigi eftir að
(apa stórfé á fjölmiðla-
bröltinu en að hann sé
upptekinn af ímynduðum
eða raunverulegum
völdum sínum sem
aðaleigandi Norðurljósa.
Yfirleitt eru völd ofmetin.
6