Frjáls verslun - 01.01.2004, Qupperneq 47

SALAN Á BRIMI
þetta en af hverju ætti ekki að vera hægt að reka fiskvinnslu
á Raufarhöfn ef fólkið á staðnum vill það? Ég held að það sé
mjög hæfur maður, Gunnlaugur Hreinsson á Húsavík, sem er
að reyna að reka þarna fiskvinnslu,“ segir Guðmundur.
Hvað byggðastefnu varðar þá hefur Guðmundur þá fram-
tíðarsýn að sjávarútvegurinn verði rekinn áfram hringinn í
kringum landið eins og hann er rekinn í dag ef hann er heil-
brigður og vel rekinn og nægan arð af honum að hafa. „En því
meira sem sverfur að honum og því meiri
hræðsla sem verður hjá einstaklingum og
litlum fyrirtækjum í greininni þeim mun
meira eykst hræðslan og tilhneigingin til að
selja verður sterkari. Fyrirtækjum í sjávar-
útvegi fækkar og samþjöppunin eykst,“ segir
Guðmundur og spyr: „Á sjávarútvegurinn að
halda byggð hringinn í kringum landið?"
Hann ritjar upp hvað sláturhúsum og afurðastöðvum hefur
fækkað hratt síðustu árin og bankar hafa lokað útibúum
hringinn í kringum landið. Rikið eigi Póst og síma og
símstöðvum hafi verið lokað um allt land. Ef eigi að halda
byggð allan hringinn þá verði einhver að borga. „Ég hef ekki
orðið var við það að Landsvirkjun, Orkuveita Reykjavíkur,
álverksmiðjurnar, verslunin eða bankarnir ijárfesti mikið til
að halda byggð í landinu. Ef sjávarútvegsfyrirtækin eiga að
gera það þá verður það að koma skýrt fram því að þá gengur
ekki að hafa sjávarútvegsfyrirtækin á verðbréfarnarkaði. Þá
er bara verið að plata hluthafa til að koma með fé inn í sjávar-
útveginn og svo á hann ekki að skila arði. Ég held að það
muni aldrei ganga upp. Það er ekki hægt að reka iýrirtæki úti
á landi ef þau eiga ekki að vera samkeppnisfær við önnur
fýrirtæki. Þau deyja sjálfkrafa eða fólkið flytur í burtu. Ef við
neglum niður byggðakvóta þá getur vel verið að kvótinn verði
eftir og fólkið fari.“
Fæðst Of seint Fiskveiðistjórnunin er honum ofarlega í huga.
Hann riijar upp að Alþingi íslendinga hafi ákveðið í desember
1983 að rétturinn til veiða yrði í höndum einstaklinga og fyrir-
tækja í landinu, ekki ríkisins. Auðlindirnar séu í eigu þjóðar-
innar en Alþingi ákveði leikreglurnar. Alþingi haíi ákveðið að
ekki geti allir farið út að veiða. Til að fara út að veiða verði að
eiga ákveðinn veiðirétt sem verði að kaupa af öðrum eins og
staðan sé í dag. „Þannig hefur þetta verið í 20 ár og ég held að
þetta sé langskynsamlegasta kerfið. En við þurfum að passa að
það sé alltaf besta fólkið á hveijum tíma sem rekur fýrirtækin í
sjávarútvegi. Það gerum við best með
frjálsum viðskiptum þar sem veiði-
rétturinn er ekki múlbundinn sveitar-
félögum, skipaflokkum, sölusam-
tökum eða kaupfélögum. Því meira
sem þú heftir hann því minni arðsemi
verður í greininni og minni velmegun
í þjóðfélaginu.“
Honum hefur þótt umræðan ósanngjörn. „Þegar ég keypti
Básafell var alltaf verið að tala um að ég ætlaði að leysa það upp
og selja. Ég leysti það aldrei upp. Ég seldi bara ákveðnar
einingar og stofnaði félag með heimamönnum, restina hef ég
átt og rekið sjálfur. Nú er alltaf verið að tala um að við ætlum að
leysa upp ÚA og selja. En við erum í sjávarútvegi. Við höfum
verið að kaupa kvóta í 20 ár þannig að það er ekki hægt að segja
að við höfum verið að selja okkur út úr sjávarútveginum, þvert
á mótí höfum við verið að kaupa okkur inn í hann á hveiju ári.
Ég segi stundum í gríni að maður hafi fæðst of seint Ef maður
hefði fæðst 10 árum týrr þá hefði maður kannski fengið veiði-
heimildir þegar þeirn var úthlutað árið 1984.“
í rekstri sínum segist Guðmundur leggja áherslu á að vera
með vel rekið týrirtæki sem framleiði góða vöru, hafi gott og
heiðarlegt starfsfólk, starfsandinn sé góður og að týrirtækið sé
snyrtilegt og í röð og reglu, inni jafnt sem úti. ÚA segir hann að
sé lífvænleg eining en „það væri rangt af mér að lofa tíl fram-
tíðar. Það er ekki hægt. Það er það sama með sjávarútvegsiýrir-
tækin eins og fjölmiðlasamsteypur. Það spyr enginn hvort þær
verði reknar með sama hætti um aldur og ævi,“ segir hann. H3
„Þegar ég keypti Básafell var alltaf
verið að tala um að ég aetlaði að
leysa það upp og selja. Eg leysti
það aldrei upp. Eg seldi bara
ákveðnar eiuingar og stofiiaði
félag með heimamönnum, restina
hef ég átt og rekið sjálfur.
Seldi eignir til bjargar Básafelli
Iumræðunni um kaup Tjaldsfeðga á ÚA hefur nafn Básafells
borið á góma en ekki muna allir út á hvað það mál gekk. Það
voru fjögur týrirtæki, Togaraútgerð ísatjarðar, rækjuverksmiðj-
urnar Básafell og Ritur og útgerðarfélagið Sléttanes sem sam-
einuðust undir nafni Básafells árið 1996 og var það ein stærsta
sameining sem átt hefur sér stað meðal sjávarútvegstýrirtækja
týrir vestan. Árið 1997 bættust svo í hópinn Kambur á Flateyri
og Norðurtanginn á ísafirði. Básafell var þar með komið í hóp
stærstu sjávarútvegsfyrirtækja landsins með vel útbúinn skipa-
flota, saltfiskvinnslu á Flateyri og rækjuverksmiðju á ísafirði og
Suðureyri.
Fyrirtækið átti strax við mikla fjárhagserfiðleika að etja.
Fjárfest hafði verið í dýrum búnaði til rækjuvinnslu og ráðist í
endurbætur á rækjuskipum en fljótlega dró úr rækjuveiðum á
íslandsmiðum. Skuldirnar hlóðust upp og árið 1999 námu þær
6,2 milljörðum króna. Básafell seldi aflaheimildir og skip en
ekkert dugði.
Guðmundur Kristjánsson keypti tæplega 29% í Básafelli
sumarið 1999. Fyrir átti hann 7,6% og var því langstærsti hlut-
hafinn. Hann gerðist framkvæmdastjóri íýrirtækisins og voru
eignir seldar til að lækka skuldirnar og bæta rekstur. Starfsemi
félagsins á Flateyri og Suðureyri var sett í dótturfélög í árslok
1999. Heimamenn á Suðureyri keyptu eignir félagsins á staðn-
um og tóku við rekstri þess undir nafninu Islandssaga. Rekst-
urinn stöðvaðist því aldrei. Guðmundur tók þátt í þessum
rekstri og átti 25% í félaginu. Guðmundur tók einnig þátt í stofn-
un Kambs sem keypti reksturinn á Flateyri en var keyptur út
skömmu síðar.
Þau skip Básafells sem voru eftir, voru seld. Aflaheimildir
sem enn voru í eigu Básafells hefur Guðmundur nýtt sér. B3
47