Ný saga - 01.01.1988, Síða 58

arið í blaðinu. Hét hún
„Nokkur orð um menntun og
réttindi kvenna“ og var sögð
eftir unga stúlku í Reykjavík.
Þetta er fyrsta blaðagrein sem
vitað er um eftir íslenska
konu.10 Konan hét Bríet
Bjarnhéðinsdóttir og átti eftir
að koma mikið við sögu í
kvenréttindabaráttu og bæjar-
málum Reykjavíkur. Hún
dróst að ritstjóra Fjallkon-
unnar, m.a. vegna sameigin-
legra hugsjóna, og giftist hon-
um nokkrum árum síðar.
Hjónaband þeirra hefur verið
kallað fyrsta „intellektuel“
hjónaband á Islandi. En það
gerðist fleira árið 1885. Þetta
sama ár flutti Páll Briem fyrir-
lestur á sal Lærða skólans um
frelsi og menntun kvenna." A
þingi var samþykkt þings-
ályktunartillaga um rétt
kvenna til skólagöngu.
Um þetta leyti og næstu ár
var Þorlákur O. Johnson
kaupmaður einn helsti boð-
beri evrópskra strauma í
Reykjavík og potturinn og
pannan í andlegu lífi höfuð-
staðarins. Hann gekkst m.a.
fyrir margvíslegu fyrirlestra-
haldi og eru allar líkur á að
hann hafi efnt til fyrirlesturs
Bríetar Bjarnhéðinsdóttur um
kjör og réttindi kvenna sem
hún flutti í Góðtemplarahús-
inu 30. desember 1887 en það
var fyrsti opinberi fyrirlestur
konu á Islandi. Olli hann
nokkru fjaðrafoki í Reykja-
vík. Fjallkonan segir svo frá
viðbrögðum kvenfclks í bæn-
um við fyrirlestri Bríetar:
Sumt af Rvíkr kvenfólkinu
lítr t.d. á þenna fyrirlestr
með dýpstu fyrirlitningu;
segir að fyrirlestrinn sé
Fyrirlestur
um hagi og rjettindi kvenna,
Briet Bjamhjeðinsdóttir
hj.lt I Kejkj.vik Sa del. 1887
Fjrtli fjrirlcitur Irrennmannt á Itlandi.
R* jk|a«lk.
KoetneAtrmetur: Blfurdur Krtitlánnon.
íssa
Fyrsti fyrirlestur kvenmanns á
íslandi var fluttur af ungri
vinnukonu f
Gódtemplarahúsinu 30.
desember 1887. Það var Bríet
Bjarnhéðinsdóttir sem talaði um
hagi og réttindi íslenskra
kvenna og mun Þorlákur Ó.
Johnson hafa staðið fyrir
fyrirlestrinum. Nokkrum dögum
seinna kaus Kristfn
Bjarnadóttir, tengdamóðir
Þorláks, fyrst reykvískra
kvenna, I
bæjarstjórnarkosningum og er
vafalaust samband milli
þessara tveggja atburða.
reyndar að mestu vitleysa,
enn þó betri enn svo, að því
sé trúandi, að stúlka hafi
hugsað hann, hún hljóti að
hafa verið málpípa ein-
hvers karlmannsins, og
lýsir þetta best hinni and-
legu vesöld kvenfólksins.12
Bríet mun þó sjálf hafa átt
frumkvæðið að því að kveðja
sér hljóðs og skýrði hún
frá því í blaðaviðtali löngu
síðar.13 í auglýsingu í Þjóðólfi
um þennan óvenjulega atburð
kemur fram að bílæti (miðar)
fáist í búð Þorláks Ó. John-
sons en ekki er getið um að
þeir fáist annars staðar.14
Bendir það til að Þorlákur hafi
staðið fyrir þessum fyrirlestri
eins og flestum öðrum í bæn-
um á þessum árum.
SEX KONUR KUSU
FYRIR ALDAMÓT
Vitað er að Þorlákur Ó.
Johnson var kvenfrelsismaður
og handgenginn ritum John
Stuart Mills og annarra
breskra hugsuða enda hafði
hann verið búsettur á Bret-
landseyjum um árabil. Lúðvík
Kristjánsson segir í riti sínu
um Þorlák að hann hafi fengið
tengdamóður sína, Kristínu
Bjarnadóttur, til að kjósa í
bæjarstjórnarkosningum sem
fram fóru aðeins fjórum dög-
um eftir fyrirlestur Bríetar.15
Kristín var þá orðin ekkja og
átti nokkrar eignir og hafði
því kosningarétt. Þau Þorlák-
Kristfn Bjarnadóttir, 75 ára
ekkja, reið á vaðið og vogaði
sér fyrst reykvískra kvenna á
kjörfund árið 1888. Hún stóð
fyrir kaffistofunni Hermes og
þar bar kvenfrelsi oft á góma.
56