Birtingur - 01.01.1964, Qupperneq 68

Birtingur - 01.01.1964, Qupperneq 68
við afneitum tilveru guðs; mennirnir eru jafn heiðvirðir eða óheiðvirðir, þróúnin held- ur áfram óröskuð, mannkynið dafnar og deyr; við erum laus við hugmyndina um guð á sama hátt og einhverja úrelta tilgátu, í.em lognast hljóðlega út af af sjálfu sér.“ Existensíalistinn neitar á hinn bóginn ekki til- veru guðs, því að um leið og hann afneitar honum, eru úr sögunni öll líkindi til þess að finna einhver gildi í ósýnilegu himnaríki. Við getum ekki lengur sagt að eitthvað sé gott a priori. Þessi djúpstæða hugmynd um tilveruleysi guðs er rauði þráðurinn í heimspeki Sartres. Hún skýrir einangrun Roquentins, einveru hans og ótta. En þegar Roquentin hefur lært að umbera örvæntingu sína og horfast í augu við þá staðreynd, að hann lifi í guðlausri og ónewtonskri veröld, finnur hann samt sem áð- ur eina ómetanlega huggun. Ef tilveran bygg- ist á tilviljunum, þá er hún jafnframt frjáls, óháð; framtíðin er opin, óþekkt; enginn er þræll hins liðna. „Allt er frjálst," segir hann við sjálfan sig, „garðurinn, borgin, ég sjálfur." Hér verður aftur á vegi okkar ein af megin- skoðunum Sartres. Maðurinn er frjáls. Eng- inn veit sína ævi fyrr en öll er. Og einmitt vegna þess að maðurinn er frjáls, er hann ábyrgur fyrir því, sem hann er og því sem hann gerir. Hann er ekki bara skrúfa í vél, hlekkur í keðju, brúða eða vélmenni; hann ræður sér sjálfur; og einmitt þess vegna er hann einn ábyrgur fyrir sjálfum sér. Þess vegna er það, að skirrast við að gerast ábyrgur, afsal frelsisins, en ekki staðfesting á því, sam- kvæmt kenningum Sartres. Maður getur ekki skotið sér undan ábyrgðinni. Þeir, sem leitast við að sneiða hjá henni, blekkja eingöngu sjálfa sig; þeir gera sig seka um það, sem Sartre nefnir sjálfsblekkingu (mauvaise-foi). Þegar við kynnumst Roquentin fyrst í upp- hafi bókarinnar La Nausée, er hann á sjálfs- blekkingarstiginu, en er við skiljum við hann, hefur hann öðlazt ofurlitla sjálfsþekkingu. Það er erfitt að gera sér í hugarlund, hvernig svo stórfelldar breytingar geti átt sér stað í svo stuttri frásögn sem La Nausée. En Sartre trúir statt og stöðugt á hæfileika manna til skoðanaskipta (conversion). Skoðanaskipti Roquentins verða mjög skyndilega, er hann þykist hafa fundið takmark til að lifa fyrir. Þar sem allt er tilviljunum háð, eða fjar- stæðukennt, eins og Sartre kemst stundum að orði, er það augljóst mál, að hvorki guð né náttúran skapar manni tilgang í lífinu. Hver og einn verður að ráða það við sjálfan sig. Roquentin finnur þennan tilgang í bók- menntum. Dag einn situr hann og hlustar á ameríska jazz-plötu; hann ímyndar sér Gyð- inginn, þar sem hann mókir í molluhita New 64 BIRTINGUR
Qupperneq 1
Qupperneq 2
Qupperneq 3
Qupperneq 4
Qupperneq 5
Qupperneq 6
Qupperneq 7
Qupperneq 8
Qupperneq 9
Qupperneq 10
Qupperneq 11
Qupperneq 12
Qupperneq 13
Qupperneq 14
Qupperneq 15
Qupperneq 16
Qupperneq 17
Qupperneq 18
Qupperneq 19
Qupperneq 20
Qupperneq 21
Qupperneq 22
Qupperneq 23
Qupperneq 24
Qupperneq 25
Qupperneq 26
Qupperneq 27
Qupperneq 28
Qupperneq 29
Qupperneq 30
Qupperneq 31
Qupperneq 32
Qupperneq 33
Qupperneq 34
Qupperneq 35
Qupperneq 36
Qupperneq 37
Qupperneq 38
Qupperneq 39
Qupperneq 40
Qupperneq 41
Qupperneq 42
Qupperneq 43
Qupperneq 44
Qupperneq 45
Qupperneq 46
Qupperneq 47
Qupperneq 48
Qupperneq 49
Qupperneq 50
Qupperneq 51
Qupperneq 52
Qupperneq 53
Qupperneq 54
Qupperneq 55
Qupperneq 56
Qupperneq 57
Qupperneq 58
Qupperneq 59
Qupperneq 60
Qupperneq 61
Qupperneq 62
Qupperneq 63
Qupperneq 64
Qupperneq 65
Qupperneq 66
Qupperneq 67
Qupperneq 68
Qupperneq 69
Qupperneq 70
Qupperneq 71
Qupperneq 72
Qupperneq 73
Qupperneq 74
Qupperneq 75
Qupperneq 76
Qupperneq 77
Qupperneq 78
Qupperneq 79
Qupperneq 80
Qupperneq 81
Qupperneq 82
Qupperneq 83
Qupperneq 84
Qupperneq 85
Qupperneq 86
Qupperneq 87
Qupperneq 88
Qupperneq 89
Qupperneq 90
Qupperneq 91
Qupperneq 92
Qupperneq 93
Qupperneq 94
Qupperneq 95
Qupperneq 96
Qupperneq 97
Qupperneq 98
Qupperneq 99
Qupperneq 100
Qupperneq 101
Qupperneq 102
Qupperneq 103
Qupperneq 104
Qupperneq 105
Qupperneq 106
Qupperneq 107
Qupperneq 108
Qupperneq 109
Qupperneq 110
Qupperneq 111
Qupperneq 112
Qupperneq 113
Qupperneq 114
Qupperneq 115
Qupperneq 116
Qupperneq 117
Qupperneq 118
Qupperneq 119
Qupperneq 120
Qupperneq 121
Qupperneq 122
Qupperneq 123
Qupperneq 124
Qupperneq 125
Qupperneq 126
Qupperneq 127
Qupperneq 128
Qupperneq 129
Qupperneq 130
Qupperneq 131
Qupperneq 132
Qupperneq 133
Qupperneq 134
Qupperneq 135
Qupperneq 136
Qupperneq 137
Qupperneq 138
Qupperneq 139
Qupperneq 140
Qupperneq 141
Qupperneq 142
Qupperneq 143
Qupperneq 144
Qupperneq 145
Qupperneq 146
Qupperneq 147
Qupperneq 148
Qupperneq 149
Qupperneq 150
Qupperneq 151
Qupperneq 152
Qupperneq 153
Qupperneq 154
Qupperneq 155
Qupperneq 156
Qupperneq 157
Qupperneq 158

x

Birtingur

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Birtingur
https://timarit.is/publication/823

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.