Íslenskt mál og almenn málfræði - 01.01.2006, Blaðsíða 27

Halar í samtölum
25
Tafla 1: Líkan fyrir útvíkkaða lotueiningu.
Lota
Lotueining Framlengdur endir
Upphaf Miðja Frumendir
það kæmi einhver Færeyingur með þeim eða eitthvað svoleiðis (ÞS 11:70)
það er danskt er það ekki (sjá dæmi (8))
Feitletruðu strikin í töflunni tákna skiptistöðvar. Niðurlag lotunnar
hefur hér verið endurskoðað og klofið í tvennt. Frumendir (e. pre-
possible completion) lotueiningar boðar fyrstu mögulegu lotulok og
þar geta mælendaskipti átt sér stað. Sé viðbótum prjónað aftan við
lotueininguna er lotulokum frestað og kalla má þann stað í lotunni sem
þær eiga heima í framlengdan endi (e. post-possible completion).
Viðbætumar em því eins konar endurtekin möguleg lotulok (e.
recompleters). Skiptistöð fyrir lotuskipti er að finna að ffamlengdum
endi afloknum.11
Viðbætur geta verið af margvíslegu tagi og em sýnd dæmi í töflu 1
um tvenns konar viðbætur sem algengar em. Fyrra dæmið sýnir við-
auka (eða eitthvað svoleiðis) sem er prjónaður aftan við lotueininguna
ef hlustandi hefur ekki gripið orðið þegar mælandi hefur að því er
virðist lokið máli sínu (sbr. Þómnni Blöndal 2005b:692-693). Síðara
dæmið sýnir hala (er það ekki) sem hnýtt er aftan við lotueininguna til
að kalla eftir viðbrögðum hlustanda við því sem sagt var. í báðum
dæmum em viðbætumar augljóst framhald af því sem á undan var
komið en þó em greinileg skil í segðinni þar sem farið er fram hjá
11 Hér er aðeins hluti líkans fyrir útvíkkaða lotueiningu sýndur því að einnig má
oft greina forupphaf (e. pre-beginning) í lotu sem ekki telst beinn hluti hinnar eigin-
legu lotueiningar en stendur þó í beinum tengslum við hana. Um getur verið að ræða
segðir sem gegna þvi hlutverki m.a. að tengja lotueininguna við undanfarandi einingu
(t.d. sem sagt), að ná athygli viðmælanda (t.d. heyrðu) eða að tryggja mælanda orðið
(Steensig 2001:213-228; Schegloff 1996; Lindström 2003).