Íslenskt mál og almenn málfræði - 01.01.2006, Qupperneq 175

173
Söfnun Þórbergs Þórðarsonar úr mœltu máli
Suður- og Austurlandi en seðlar Þórbergs eru mikilvæg viðbót við
annars takmarkaðar upplýsingar.
bjóla „kvk. fata. Svalbarðsstr. v. Eyjafj. á Austfj. vanal. skjóla. J.
Smári.“
í ÍO (1983:79) er bjóla í merkingunni ‘fata, skjóla’ merkt sem stað-
bundið orð. í útgáfunni frá 2002 hefur merkið um staðbundna notkun
verið fellt brott. í B1 stendur við orðið „Svalbarðsströnd“ og er líklegt
að heimild Þórbergs og Sigfusar sé hin sama, þ.e. Jakob Jóh. Smári
skáld. Einnig er hugsanlegt að B1 hafí heimildina beint frá Þórbergi.
ABIM merkir orðið „nísl.“ en ekki staðbundið. Hvorki í Rm né Tm er
heimild um orðið í merkingunni ‘fata’. Ásgeir (1989:52, 60) telur að
bjóla ‘fata’ sé líklega í ætt við beyla ‘herðakistill, kryppa’ og ömefn-
ið Baula.
blína „kvk., (skóbót). A-Skaft. Eg skal gefa þér héma blínu fyrir skó-
inn þinn.“ „blína lítil bót á skó eða fat. Suðursv. (Steinþ.)“ „blína
kvk., lítil skóbót. Öræfi (alg. í mínu ungdæmi. Heyrist ekki nú. Guð-
rún Sigurðard.).“ „blína kvk., matarklessa eða óhreinindablettur á fati.
Langan.“
Fjórir seðlar vom í safhi Þórbergs með orðinu blína. Þrír þeirra
sýndu merkinguna ‘bót á skó eða fati’ og vom eftir heimildarmönnum
í Austur-Skaftafellssýslu en einn seðill var tengdur Langanesi og
merkingin ‘matar- eða óhreinindablettur’. í ÍO (1982:85) er orðið ekki
merkt staðbundið en B1 merkir það Austur-Skaftafellssýslu í merking-
unni ‘skóbót’ en Langanesi í merkingunni ‘óhreinindablettur’
(1920-1924:88) eins og Þórbergur. Skóbótarmerkingin er líklega
komin firá orðalista sem séra Jón Jónsson í Bjamanesi skrifaði fyrir
Bjöm og merkti Homafirði (vasabók XVII:6). ÁBIM (1989:65) virð-
ist ekki gera ráð fyrir staðbundinni notkun og telur uppmnann óljós-
an.
I Rm em Qórtán dæmi um orðið blína og af þeim er aðeins eitt ör-
ugglegaum skóbót. Það er úr blaðinu Austra frá 1886 (bls. 13). Þar er
tekið fram að blína hafi haldist sem nafnorð á Austurlandi fram yfir
miðja öldina og hlýtur að verða að skilja það svo að orðið hafi verið