Íslenskt mál og almenn málfræði - 01.01.2006, Blaðsíða 65

Er notkun viðtengingarháttar að breytast?
63
óvissu, taki fremur með sér viðtengingarhátt en þau sem tákna vissu.
En hvað þá með algera óvissu eins og til dæmis að vita ekkil Sam-
kvæmt málkennd minni er sjálfgefíð að nota framsöguhátt þar og sam-
kvæmt niðurstöðum í rannsókn minni var það föst regla í elstu ritum
en nú sækir viðtengingarháttur mjög á í þessari stöðu, einkum meðal
ungra notenda, fæddra eftir 1970 (sjá töflu 2 hér á eftir). Nýlegt dæmi
af forsíðu dagblaðs:
(15) Ég veit ekkert hvort Kim Jong-il hafi sagt eitthvað í þá veru.
Það er tilgáta mín að aðalsögn og orðasamband í móðursetningu, sem
merkja einhvem vafa og jafnvel algera óvissu, verki núorðið á marga
sem krafa um viðtengingarhátt í fallsetningu.
2.3 Afmörkun viðfangsefnisins
Ahugavert væri að athuga breytingar á vali milli hátta í fallsetningum
í nútíð almennt en til að einfalda rannsókn mína og afmarka hana
ákvað ég að skoða spumarsetningar sem hefjast á tengingunni hvort,
ni.a. vegna þess að þar virtist mér hvað mest áberandi að margir not-
uðu nú viðtengingarhátt á stöðum þar sem mér fannst einboðið að nota
framsöguhátt. Ég ákvað að sleppa setningum á borð við setninguna í
dæmi (14) þar sem úvor/-setningin er hluti af lengra samhengi þar sem
allar persónubeygðar sagnir em í viðtengingarhætti. Þær reyndust vera
aðeins fjórar talsins í þeim efniviði sem safnað var.
3. Rannsókn á notkun viðtengingarháttar í nútíð í úvorí-setningum
3-1 Rannsóknaraðferð og efniviður
Tilgangur athugunarinnar var að komast að því hvaða háttur er notað-
ur og hefur verið notaður í spumarsetningum með tengingunni hvort
miðað við merkingu aðalsagnar eða orðasambands í móðursetning-
unni. Einnig var skoðað hvort breyting hefur orðið á í tímans rás og þá
hvenær. í því skyni fínkembdi ég flesta þá texta í tölvutæku formi sem
óg kom höndum yfir, texta allt frá því um aldamótin 1200 til vorra
daga. Leitin að úvorf-setningum var auðveld því að mikið var til af
fölvutæku efni á Netinu frá ýmsum tímum, þar á meðal íslendingasög-