Íslenskt mál og almenn málfræði - 01.01.2006, Blaðsíða 202

200
Ritdómar
að til þess í orðalistanum sjálfum. Þar kemur heldur ekkert ffam um skammstafan-
ir eins og t.d. hf. (en ekki h.f eins og stundum sést) fyrir hlutafélag. Um þetta má
hins vegar lesa í grein 98 (bls. 716). í grein 93 (bls. 714) er rætt um skiptingu orða
milli lína. í flestum tilvikum eru reglumar ljósar. Samt vefjast ýmis orð fyrir fólki,
einkum erlend orð sem hafa þó fyrir löngu öðlast þegnrétt í málinu. Gott hefði ver-
ið að sýna skiptingu slíkra orða. I umræddri grein em nefhd orðin (bandstrikin sýna
skiptinguna) abba-dís, apó-tek, kakka-lakki og krókó-díll. í safninu sjálfu er skipt-
ingin ekki sýnd. Meðal annarra orða af sama toga em t.d. atriði, embœtti, herbergi,
persóna og prófessor
I jafhstórri bók og Stafsetningarorðabókinni hlýtur að kenna margra grasa. Og sú
er raunin. Þar má fmna ýmis sérkennileg orð, flettur. Nokkur dæmi:
Nafnorð Sagnir Lýsingarorð
apavatnssilungur ká birkilaus
dillibossi kolbrenna huggunarsnauður
kenni knosa karlleiðinn
kjöthlutfall stokkfrjósa kvenleiðinn
kópaskerstíð kretindvergvöxtur innsviðna
kvörðun
tebolli
Mér er ekki ljóst hvemig á því stendur að orðin apavatnssilungur og kópaskerstið em
sérstakar flettur. Þær er ekki að finna í ÍO. í ljósi apavatnssilungsins má spyija hvers
þingvallamurtan eigi að gjalda. Ekki er hún hér (og ekki heldur í ÍO). í ÍO er orðið
kretíndvergur og líka í Stafsetningarorðabókinni. Orðið kretíndvergvöxtur er óþarft
vegna orðsins kretindvergur. Orðið kjöthlutfall er í báðum bókunum. Af merkingunni
að ráða geta samsett orð með hlutfall í seinni lið orðið legíó.20 Það sama á við um lýs-
ingarorð sem enda á -laus, sbr. birkilaus, og -snauður, sbr. huggunarsnauður. Fræði-
orðin karlleiðinn og kvenleiðinn em ekki í ÍO en em hér. Skv. orðabanka íslenskrar
málstöðvar er fyrra orðið samheiti orðsins formenntur (e. protandrous) en það síðara
forkvœntur (e. protogynous).21 Síðari orðin em þó ekki i bókinni. Ég hef hins vegar
fúndið orðin karlleiðinn og kvenleiðinn á ensk-íslenskum orðalista yfrr hugtök úr líf-
fræði.22 Ýmis önnur sjaldgæf orð af þessum lista hafa ratað inn í bókina. Sagnimar
20 Þess má geta að orðið legíó er ekki í bókinni. Þar er hins vegar orðið legíón. •
21 Orðabankinn er aðgengilegur á vef íslenskrar málstöðvar: http:/Avww.ismal.
hi.is
22 http://www.floranordica.org/gamladokument/termlistfiler/is-eng.html (skoðað
19. mars 2007). Þetta var eina tilvísunin sem kom með aðstoð leitarvélar. Orðin vísa
til æxlunar blóma.