Ritmennt - 01.01.1998, Blaðsíða 42

EIRÍKUR ÞORMÓÐSSON OG GUÐSTEINN ÞENGILSSON
RITMENNT
Guðmundssonar (1703-41) á Grenjaðarstðð-
um „sem ég sá hjá þér á dögunum." Jónatan
þaklcar síðustu bókasendingu í bréfi 8. ágúst
1896, Háttalykil Lofts ríka (Kh. 1888-90?)
og nýju útgáfuna af Heimskringlu (vafalaust
útg. Finns Jónssonar sem byrjaði að koma út
í Kh. 1893) „sem er merkilega vel úr garði
gjörð, er vænta er frá þeirri hendi, eins og
líka er verðugt sögum Snorra." Hann harm-
ar að taka á móti dýrmætum bókum án þess
að geta látið neitt koma á móti. Sjálfur seg-
ist hann „berjast við að slá og raka, á degi
hverjum, get unnið svo sem liálfan daginn,
verð þá hálfdauður, lifna aftur við eftir næt-
urhvíldina." Jónatan er nú orðinn sjötugur.
Er þá komið að síðasta bréfi frá honum í
bréfasafni Jóns Borgfirðings en það er skrif-
aó 25. október 1899. Hann skilar sögu Skúla
fógeta og einnig æfisögu Pólíltarpusar hins
víðförla er hann hafði fengið léðar báðar en
síðasta bónin er sú að biðja Jón að útvega sér
til kaups Natans sögu ef hægt sé. Lokaorð
þessa síðasta hréfs Jónatans til Jóns, a.m.lt.
sem varðveitt er, mætti tileinka því áhuga-
máli sem Jónatan fann sér athvarf í frá
amstri og striti hversdagsins. „Gaman væri
nú að fá að sjá eitthvað af fornum fræðum,
- það mun nú orðinn hörgull á þeim vísind-
um, töfralistin er nú í andarslitrunum eða
hefir rýmt fyrir æðri vísindum síðari tíma,
þó má vera merkilegt að sjá, hvernig þeim
kreddum hefir verið varið."
Að ævilokum
Eins og fyrr segir brá Jónatan búi 1892 og
fékk í hendur Stefáni syni sínum. Hjá hon-
um dvaldist Jónatan næstu 12 árin eða þar
til hann fluttist til sona sinna að Önguls-
stöðum í september 1904. Hjá þeim bjó
hann þar til hann lést 9. febrúar 1906 á átt-
ugasta og fyrsta aldursári.
Jónas á Hrafnagili flutti húslcveðju heima
á Öngulsstöðum en sr. Matthías orti erfi-
ljóð. Það hefst þannig:
Snjókistan hvíta, forni fannasalur,
mér finnst þú anda kaldar en að vanda,
og þér sé gengið, gamli Fnjóskadalur.
Og hvar er slcrautið, - skógarhaginn nýi,
skrúðsængin mín í fyrra, þar sem lá ég?
Að valt sé yndið, verður seint að lygi.
Því fegri blett á Fróni hvergi sá ég,
af föðurtryggð og elsku nærðan, varinn,
vesalings slcógur: föðurlát þitt frá ég.
Um verk Jónatans segir síðar í lcvæðinu:
Tvær fara fyrir: gyðjan góða Saga,
og gróðrardísin hér í þessu landi,
hún Huld, sem þjóð vor hryggði langa daga.
Og allan dalinn fylla slcógar fríðir,
og fræðin spölcu lifa' á allra tungu,
og friðsæl gleði græðir allt og prýðir.
Og minnisljóð þín munu sjaldan þagna
á meðan vara lcvæðin dýrra sagna
og gróir lundur grænn á Þórðarstöðum.81
Hinsta hvílustað hlaut Jónatan í kirkjugarð-
inum á Illugastöðum samlcvæmt eigin óslc.
Þaðan blasa Þórðarstaðir við og skógurinn
sem hann lét sér svo umhugað um. Sr. Ás-
mundur Gíslason prófastur á Hálsi jarð-
söng.
81 Matthías Jochumsson. Ljóðmæli, bls. 363-64.
38