Ritmennt - 01.01.1998, Blaðsíða 46

RITMENNT 3 (1998) 42-64
Dick Ringler
Að yrlcja úr íslenslcu
Glímt við að þýða Jónas Hallgrímsson
Sverrir Kristjánsson komst eitt sinn svo að orði að Jónas Hallgrímsson væri - rétt
eins og eftirlætishöfundur hans, Heinrich Heine - „eitthvert vandþýddasta skáld
veraldar". En hverjir eru yfirhöfuð þeir erfiðleikar scm verða á vegi þeirra sem freista
þess að þýða Jónas á ensku? Greinarhöfundur lýsir þessum vandamálum og þeim að-
ferðum sem hann þróaði með sér meðan hann féklcst við að þýða drjúgan hluta af
ljóðum Jónasar. Einnig segir greinarhöfundur frá tildrögum þess að hann hófst lianda
um verkefni sem virtist næsta vonlaust að leysa.
/
Islenskum lesendum kann að leika forvitni á hvað það var sem kom amerískum fræði-
manni og skáldi - prófessor í ensku og norrænum fræðum við háskóla í Bandaríkjunum
- til að þýða viðamikið úrval af verkum Jónasar Hallgrímssonar.1 Þeir lcunna einnig að liafa
áhuga á að vita hvaða markmið hann setti sér þegar hann lagði út í verlcið og hvaða erfið-
leikum hann stóð frammi fyrir við framkvæmd þess.
Fyrstu kynni mín af ljóðum Jónasar Hallgrímssonar voru árið 1964 þegar við kona mín og
tvö ung börn okkar dvöldumst sumarlangt á bændaskólanum að Hólum í Hjaltadal. Þau
Ástríður Sigurmundardóttir, kona skólastjórans, og séra Helgi Tryggvason við Kennaraskól-
ann í Reykjavík (sem dvaldist í kennsluleyfi að Miklabæ í Skagafirði) fóru þetta sumar með
allmörg af helstu ljóðum Jónasar fyrir mig og útskýrðu fyrir mér þá gríðarlegu þýðingu sem
hann hefði fyrir íslenskar bókmenntir og menningu. Þetta var fyrsta dvöl mín á íslandi - ég
var enn að læra að segja setningar eins og „Hvað er klukkan?" - og flókinn skáldslcapur
Jónasar hljómaði eins og eitthvað frá Mars eða Venus í mínum eyrum. En ég verð ævinlega
þakklátur þessum tveim góðu vinum fyrir að leggja fyrstu drögin að áhuga þeim sem ég
seinna fékk á Jónasi og verkum hans.
Einhvern tímann um sumarið fór fjölslcylda mín og ég með starfsliði skólans í dagsferð til
Alcureyrar. Ég man að einhver benti mér á, þegar rútan ólc framhjá bænum Hrauni, böðuð-
um í sólskini undir hrífandi klettaturninum sem hann hefur gefið nafn, að þarna væri
fæðingarstaður stórslcáldsins Jónasar Hallgrímssonar. Seinna um sumarið, á Sauðárlcrólci,
1 íslendingar verða glaðir - og undrandi - þegar útlendingar sýna þjóðskáldi þeirra áhuga. Þegar ég hringdi í Bóka-
búð Máls og menningar árið 1994 til að panta eintak af Ritverkum lónasar Hallgrímssonar var sá sem ég talaði
við furðu lostinn yfir því að einstaklingur í Ameríku skyldi vita af þessum bókum og vilja kaupa þær.
42