Ritmennt - 01.01.2005, Side 75

Ritmennt - 01.01.2005, Side 75
RITMENNT MUNNUR SKÁLDSINS er. Einnig er dvergurinn fyrst og fremst við hirðina vegna afbrigðilegs líkamsvaxt- ar þannig að í dróttkvæðri vísu um slíka mannveru er ákveðin spenna milli hins andlega og hins líkamlega. Sneglu-Halli er aðeins einn af mörgum Islendingum sem nær frama við norsku hirð- ina sem hirðskáld eða skemmtikraftur.18 En hann er greinilega ný tegund eins og sést á fyrsta tilsvari hans þar sem spaugið er gróft og kynferðislegt. Einnig er áberandi að hann heldur sér í náðinni með því að yrkja hratt, frekar en vel. Hér gagnast Halla að honum þykir ekki fyrir neðan virðingu sína að yrkja vísu um dverg þegar þess er óskað, ólíkt íslenska hirðskáldinu Þjóðólfi sem er á fleti fyrir þegar Halli kemur til hirðarinnar. Þessi munur íslendinganna tveggja er dreginn enn skýrari dráttum í Flateyjarbókargerð þátt- arins þar sem nýi kaflinn gefur sterklega til kynna að Halli sé ekki síst í hávegum hafður af konungi vegna þess að hann sé ruddalegri en allir aðrir og víli ekki fyrir sér að gantast með kynlíf manna og hesta eða að nota orðið „reðr" í vísu.19 í Flateyjarbókargerð þáttarins kemur fram að konungi virðist ekki síst falla í geð hversu frakkur Halli er, þó að drottn- ingu hans líki illa við hann af þeim sökum. Greinilega finnst henni Halli ekki hegða sér á viðeigandi hátt fyrir hirðmann, og að það sé fyrir neðan virðingu konungs að hafa slíkan mann með sér. Er konungur þá ef til vill að andæfa drottningu og hugmyndum hennar um fágun með því að vingast við Halla? Eða er hann aðeins að leika sér eins og skólastrákur? Báðar túlkanirnar koma til greina, en um leið kemur fram í báðum gerðum þáttarins að aðdáun konungs á ruddaskap Halla eru takmörk sett. Það sést þegar Halli hleypur frá föruneyti konungs og finnst í baltgarði að éta graut. Orð manna geta verið vopn í einvígum tungunnar, og um það eru allmörg dæmi í þættinum. Þetta þekkjum við úr ýmsurn norrænum miðaldatextum þar sem finna má sennur og mannjöfnuði.20 Það einvígi, sem mest rækt er lögð við, fer fram milli Halla og Þjóðólfs. Árekstur þeirra er þó í fyrstu óbeinn. Þegar Þjóðólfur hefur unnið sér frægð með vísunum um skinnarann og smiðinn er Halla ögrað. Þjóðólfi þykir hlægilegt þegar Halli kemur sér úr húsi með grautarátinu. En það er fyrst á jólunum að átök þeirra verða bein. Þá hyggst Halli stíga skrefið til fulls og flytja konungi vel ort kvæði. Greinilega er Þjóðólfi þá ógnað því að hann grípur tækifærið og fer að rifja upp Kolluvísur sem Halli hafi ort um kýr heima á íslandi. Leynir sér ekki að það þykir óvirðulegt viðfangsefni fyrir hirðskáld sem á að fást við orustur og önnur afrek konunga. Halli getur hins vegar goldið í sömu mynt og rifjað upp Sóptrogsvísur sem Þjóðólfur hafði sjálfur ort á íslandi þegar hann bar þar út ösku og þótti ekki til 18 Hlutskipti slíkra manna væri efni í sérstaka bók, en í Morkinskinnu er meðal annars lýst íslensku hirðskáldi sem uppi er á miðri 12. öld og þarf að keppa um hylli konungs við alls konar leikara og trúða sem iðkendum fornrar dróttkvæðalistar hefur eflaust fundist nokkur minnkun af (Moikinskinna, bls. 446-48; sjá einnig Stað í nýjum heimi, bls. 165-66|. 19 Flateyjarbók, bls. 427-28. 20 Fyrir slíkum texturn gerir Karen Swenson grein í nýlegu riti [Performing Definitions: Two Genres of Insult in Old Norse Literature. Columbia, S.C. 1991). 71
Side 1
Side 2
Side 3
Side 4
Side 5
Side 6
Side 7
Side 8
Side 9
Side 10
Side 11
Side 12
Side 13
Side 14
Side 15
Side 16
Side 17
Side 18
Side 19
Side 20
Side 21
Side 22
Side 23
Side 24
Side 25
Side 26
Side 27
Side 28
Side 29
Side 30
Side 31
Side 32
Side 33
Side 34
Side 35
Side 36
Side 37
Side 38
Side 39
Side 40
Side 41
Side 42
Side 43
Side 44
Side 45
Side 46
Side 47
Side 48
Side 49
Side 50
Side 51
Side 52
Side 53
Side 54
Side 55
Side 56
Side 57
Side 58
Side 59
Side 60
Side 61
Side 62
Side 63
Side 64
Side 65
Side 66
Side 67
Side 68
Side 69
Side 70
Side 71
Side 72
Side 73
Side 74
Side 75
Side 76
Side 77
Side 78
Side 79
Side 80
Side 81
Side 82
Side 83
Side 84
Side 85
Side 86
Side 87
Side 88
Side 89
Side 90
Side 91
Side 92
Side 93
Side 94
Side 95
Side 96
Side 97
Side 98
Side 99
Side 100
Side 101
Side 102
Side 103
Side 104
Side 105
Side 106
Side 107
Side 108
Side 109
Side 110
Side 111
Side 112
Side 113
Side 114
Side 115
Side 116
Side 117
Side 118
Side 119
Side 120
Side 121
Side 122
Side 123
Side 124
Side 125
Side 126
Side 127
Side 128
Side 129
Side 130
Side 131
Side 132
Side 133
Side 134
Side 135
Side 136
Side 137
Side 138
Side 139
Side 140
Side 141
Side 142
Side 143
Side 144
Side 145
Side 146
Side 147
Side 148
Side 149
Side 150
Side 151
Side 152
Side 153
Side 154
Side 155
Side 156
Side 157
Side 158
Side 159
Side 160
Side 161
Side 162
Side 163
Side 164
Side 165
Side 166
Side 167
Side 168
Side 169
Side 170
Side 171
Side 172

x

Ritmennt

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Ritmennt
https://timarit.is/publication/859

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.