Ritmennt - 01.01.2005, Page 75

Ritmennt - 01.01.2005, Page 75
RITMENNT MUNNUR SKÁLDSINS er. Einnig er dvergurinn fyrst og fremst við hirðina vegna afbrigðilegs líkamsvaxt- ar þannig að í dróttkvæðri vísu um slíka mannveru er ákveðin spenna milli hins andlega og hins líkamlega. Sneglu-Halli er aðeins einn af mörgum Islendingum sem nær frama við norsku hirð- ina sem hirðskáld eða skemmtikraftur.18 En hann er greinilega ný tegund eins og sést á fyrsta tilsvari hans þar sem spaugið er gróft og kynferðislegt. Einnig er áberandi að hann heldur sér í náðinni með því að yrkja hratt, frekar en vel. Hér gagnast Halla að honum þykir ekki fyrir neðan virðingu sína að yrkja vísu um dverg þegar þess er óskað, ólíkt íslenska hirðskáldinu Þjóðólfi sem er á fleti fyrir þegar Halli kemur til hirðarinnar. Þessi munur íslendinganna tveggja er dreginn enn skýrari dráttum í Flateyjarbókargerð þátt- arins þar sem nýi kaflinn gefur sterklega til kynna að Halli sé ekki síst í hávegum hafður af konungi vegna þess að hann sé ruddalegri en allir aðrir og víli ekki fyrir sér að gantast með kynlíf manna og hesta eða að nota orðið „reðr" í vísu.19 í Flateyjarbókargerð þáttarins kemur fram að konungi virðist ekki síst falla í geð hversu frakkur Halli er, þó að drottn- ingu hans líki illa við hann af þeim sökum. Greinilega finnst henni Halli ekki hegða sér á viðeigandi hátt fyrir hirðmann, og að það sé fyrir neðan virðingu konungs að hafa slíkan mann með sér. Er konungur þá ef til vill að andæfa drottningu og hugmyndum hennar um fágun með því að vingast við Halla? Eða er hann aðeins að leika sér eins og skólastrákur? Báðar túlkanirnar koma til greina, en um leið kemur fram í báðum gerðum þáttarins að aðdáun konungs á ruddaskap Halla eru takmörk sett. Það sést þegar Halli hleypur frá föruneyti konungs og finnst í baltgarði að éta graut. Orð manna geta verið vopn í einvígum tungunnar, og um það eru allmörg dæmi í þættinum. Þetta þekkjum við úr ýmsurn norrænum miðaldatextum þar sem finna má sennur og mannjöfnuði.20 Það einvígi, sem mest rækt er lögð við, fer fram milli Halla og Þjóðólfs. Árekstur þeirra er þó í fyrstu óbeinn. Þegar Þjóðólfur hefur unnið sér frægð með vísunum um skinnarann og smiðinn er Halla ögrað. Þjóðólfi þykir hlægilegt þegar Halli kemur sér úr húsi með grautarátinu. En það er fyrst á jólunum að átök þeirra verða bein. Þá hyggst Halli stíga skrefið til fulls og flytja konungi vel ort kvæði. Greinilega er Þjóðólfi þá ógnað því að hann grípur tækifærið og fer að rifja upp Kolluvísur sem Halli hafi ort um kýr heima á íslandi. Leynir sér ekki að það þykir óvirðulegt viðfangsefni fyrir hirðskáld sem á að fást við orustur og önnur afrek konunga. Halli getur hins vegar goldið í sömu mynt og rifjað upp Sóptrogsvísur sem Þjóðólfur hafði sjálfur ort á íslandi þegar hann bar þar út ösku og þótti ekki til 18 Hlutskipti slíkra manna væri efni í sérstaka bók, en í Morkinskinnu er meðal annars lýst íslensku hirðskáldi sem uppi er á miðri 12. öld og þarf að keppa um hylli konungs við alls konar leikara og trúða sem iðkendum fornrar dróttkvæðalistar hefur eflaust fundist nokkur minnkun af (Moikinskinna, bls. 446-48; sjá einnig Stað í nýjum heimi, bls. 165-66|. 19 Flateyjarbók, bls. 427-28. 20 Fyrir slíkum texturn gerir Karen Swenson grein í nýlegu riti [Performing Definitions: Two Genres of Insult in Old Norse Literature. Columbia, S.C. 1991). 71
Page 1
Page 2
Page 3
Page 4
Page 5
Page 6
Page 7
Page 8
Page 9
Page 10
Page 11
Page 12
Page 13
Page 14
Page 15
Page 16
Page 17
Page 18
Page 19
Page 20
Page 21
Page 22
Page 23
Page 24
Page 25
Page 26
Page 27
Page 28
Page 29
Page 30
Page 31
Page 32
Page 33
Page 34
Page 35
Page 36
Page 37
Page 38
Page 39
Page 40
Page 41
Page 42
Page 43
Page 44
Page 45
Page 46
Page 47
Page 48
Page 49
Page 50
Page 51
Page 52
Page 53
Page 54
Page 55
Page 56
Page 57
Page 58
Page 59
Page 60
Page 61
Page 62
Page 63
Page 64
Page 65
Page 66
Page 67
Page 68
Page 69
Page 70
Page 71
Page 72
Page 73
Page 74
Page 75
Page 76
Page 77
Page 78
Page 79
Page 80
Page 81
Page 82
Page 83
Page 84
Page 85
Page 86
Page 87
Page 88
Page 89
Page 90
Page 91
Page 92
Page 93
Page 94
Page 95
Page 96
Page 97
Page 98
Page 99
Page 100
Page 101
Page 102
Page 103
Page 104
Page 105
Page 106
Page 107
Page 108
Page 109
Page 110
Page 111
Page 112
Page 113
Page 114
Page 115
Page 116
Page 117
Page 118
Page 119
Page 120
Page 121
Page 122
Page 123
Page 124
Page 125
Page 126
Page 127
Page 128
Page 129
Page 130
Page 131
Page 132
Page 133
Page 134
Page 135
Page 136
Page 137
Page 138
Page 139
Page 140
Page 141
Page 142
Page 143
Page 144
Page 145
Page 146
Page 147
Page 148
Page 149
Page 150
Page 151
Page 152
Page 153
Page 154
Page 155
Page 156
Page 157
Page 158
Page 159
Page 160
Page 161
Page 162
Page 163
Page 164
Page 165
Page 166
Page 167
Page 168
Page 169
Page 170
Page 171
Page 172

x

Ritmennt

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Ritmennt
https://timarit.is/publication/859

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.