Ritmennt - 01.01.2005, Side 95

Ritmennt - 01.01.2005, Side 95
RITMENNT Jónssonar, en í bréfi sem hann skrifar vini sínum, Þorláki Jónssyni á Stóru-Tjörnum, vitnar hann lítillega í Gunnvararsálm. Séra Björn segir Þorláld frá næturgesti með þess- um orðum: „Á föstudagsnóttina var gisti lijá mér maðurinn sem þú þekkir, Guðmundur á Varðgjá. Hann færði mér livern slcild- ing af gjöldum Kaupangskirkju til næstlið- inna fardaga, og var eins og Gunnvör, sem „skynsöm slcrafaði margt"."36 Er þar vitnað í fyrsta erindi Gunnvararsálms, eins og fram lcemur síðar í þættinum. Vera má að Jalcob og lcveðslcapur hans liafi goldið þess í nolclcru að samtíma honum voru uppi allmörg af þelclctari slcáldum þjóðarinnar, og má þar fyrst frægan telja fjölfræðinginn og slcáldið Eggert Ólafsson, sem var tveimur árum yngri en Jalcob, séra Björn Haildórsson í Sauðlaulcsdal, sem var jafnaldri hans, en lítið eldri voru Sveinn Sölvason, lögmaður á Munkaþverá, og séra Þorlálcur Þórarinsson á Ósi. Þá var séra Jón Þorlálcsson á Bægisá tuttugu árum yngri. Aulc þess var uppi á þessum tíma fjöldi all- þelclctra rímnaslcálda og annarra sem ortu á lílcum nótum og Jalcoh. Má þar nefna Látra- Björgu, sem þá var alkunn fyrir lcveðslcap sinn og ferðaðist milcið um Þingeyjarsýslu og Eyjafjörð. Fer varla hjá því að þau hafi þelclct hvort til annars þótt um það skorti heimildir. Áður en lcveðslcapur Jalcobs er slcoðaður nánar er rétt að gera sér grein fyrir þeim tímum sem hann lifði á. Ævi lians spannar að milclu leyti þrjá síðustu fjórðunga átj- ándu aldar, þeirrar aldar sem einna erfiðust hefur orðið ísJendingum vegna farsótta, eid- gosa og lcólnandi veðurfars. Þegar Jalcob fæddist var landsbúum rétt _________________SKÁLDIÐ SEM ÞJÓDIN GLEYMDI að byrja að fjöiga eftir að liafa orðið fæstir að talið er frá þjóðveidisöld, það er eftir stórubólu 1707, og nolclcrum árum áður en hann deyr dynja yfir móðuharðindin með öllum meðfylgjandi hörmungum. Kvæði lians, þau er fundist liafa, bera þó elclci milcil merlci þessara erfiðu tíma. Hann yrlcir á léttum nótum um daglegt líf förulconu, svo og danslcvæði, en einnig yrlcir hann um sögu íslands og persónur og athurði úti í heimi. Það er ljóst að bólcaeign Jalcobs Jónssonar, sem fram lcemur í slcrá hér á eftir, hefur verið óvenjulega milcil miðað við það sem gerðist á hans tíma. Meginuppistaðan er guðsorða- bælcur, þannig að lílcara er bólcasafni prests en bónda. Má það þó teljast eðlilegt þar sem yfirgnæfandi meiri hluti prentaðs máls hér á landi til þess tíma var guðsorð. Þó eru all- margar bælcur annars efnis og þá lielst um Jiúfræði og lögfræði. Slcortir þá að mestu þær bælcur sem liefðu getað nýst Jalcobi sem heimildagrunnur vegna lcveðslcapar hans um sögu íslands og atburði og stað- hætti úti um heim. Undantelcningarnar eru Snorra-Edda, en auðsæ eru áhrif þess rits á lcveðslcap hans, Hungurvalca og Annálar, sem hafa getað lcomið að nolclcru gagni, svo og Ólafs saga Tryggvasonar og Njála. Þá er það eftirtelctarvert að í bólcaslcránni er elclci getið handrita að lcvæðum Jalcobs, nema ef þau fælust undir titlinum Dægrastytting, sem elclci hefur fundist sem bólcarheiti frá þessum tímum. Önnur slcýring og ef til vill sennilegri er sú að yngri lcveðslcaparupp- slcriftir eða þess konar veraldlegt efni hafi 36 Peitsegja margt ísendibréfum. Finnur Sigmundsson tók saman, bls.192. 91
Side 1
Side 2
Side 3
Side 4
Side 5
Side 6
Side 7
Side 8
Side 9
Side 10
Side 11
Side 12
Side 13
Side 14
Side 15
Side 16
Side 17
Side 18
Side 19
Side 20
Side 21
Side 22
Side 23
Side 24
Side 25
Side 26
Side 27
Side 28
Side 29
Side 30
Side 31
Side 32
Side 33
Side 34
Side 35
Side 36
Side 37
Side 38
Side 39
Side 40
Side 41
Side 42
Side 43
Side 44
Side 45
Side 46
Side 47
Side 48
Side 49
Side 50
Side 51
Side 52
Side 53
Side 54
Side 55
Side 56
Side 57
Side 58
Side 59
Side 60
Side 61
Side 62
Side 63
Side 64
Side 65
Side 66
Side 67
Side 68
Side 69
Side 70
Side 71
Side 72
Side 73
Side 74
Side 75
Side 76
Side 77
Side 78
Side 79
Side 80
Side 81
Side 82
Side 83
Side 84
Side 85
Side 86
Side 87
Side 88
Side 89
Side 90
Side 91
Side 92
Side 93
Side 94
Side 95
Side 96
Side 97
Side 98
Side 99
Side 100
Side 101
Side 102
Side 103
Side 104
Side 105
Side 106
Side 107
Side 108
Side 109
Side 110
Side 111
Side 112
Side 113
Side 114
Side 115
Side 116
Side 117
Side 118
Side 119
Side 120
Side 121
Side 122
Side 123
Side 124
Side 125
Side 126
Side 127
Side 128
Side 129
Side 130
Side 131
Side 132
Side 133
Side 134
Side 135
Side 136
Side 137
Side 138
Side 139
Side 140
Side 141
Side 142
Side 143
Side 144
Side 145
Side 146
Side 147
Side 148
Side 149
Side 150
Side 151
Side 152
Side 153
Side 154
Side 155
Side 156
Side 157
Side 158
Side 159
Side 160
Side 161
Side 162
Side 163
Side 164
Side 165
Side 166
Side 167
Side 168
Side 169
Side 170
Side 171
Side 172

x

Ritmennt

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Ritmennt
https://timarit.is/publication/859

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.