Ritmennt - 01.01.2005, Page 147

Ritmennt - 01.01.2005, Page 147
RITMENNT ODDUR NORSKI OG NÝJA TESTAMENTIIÐ 1540 Hér verða færð rök fyrir því, að Oddur hafi verið fæddur á árabilinu 1495/6. Biskupa annálar Jóns Egilssonar greina frá því, að Oddur hafi alist upp með föðurfrændum sínum í Noregi frá 6 ára aldri.67 Yarla hefur drengurinn verið sendur einn síns liðs alla leið til Noregs. Guttormur frændi hans flutti hins vegar 1502 eða 1503 frá íslandi aftur til Björgvinjar, en hann hafði þá misst eiginkonu sína, Guðríði Finnbogadóttur. Sennilega hefur Oddur fylgt honum til Noregs og alist upp á heimili hans eða á heimili Péturs föðurbróður síns.68 Samkvæmt þessu hlýtur hann að vera fæddur 1495/6. í skýrslu Þormóðar Ásmundssonar um fráfall Odds segir, að hann hafi um tíma dvalist hjá föður sínum að Hólum, en siglt aftur til útlanda að honum látnum. Þormóður lýsir útliti Odds á eftirfarandi hátt: „Þar var hann saklaus stunginn með puck [sicj hjá vinstra auga af Ólafi heitnum í Dal föður Markúsar og þar af lýttist hann noltkuð. Hann var hár maður og þykkur eftir hæð, fríður í andliti."69 Varla hefur Oddur verið barn að aldri, þegar hann lenti í þessum blóðugu ryskingum. Þormóður segir ennfremur urn Odd: „Hann var svo iðinn maður og ástundunarsamur, þá hann átti ekki öl eður var ei hindraður af öðrum önnum að liann tók sér ekkert annað fyrir hendur en að lesa og skrifa og útleggja bækur." Og áfram heldur Þormóður: „... og má með réttu telja hann með þeim sem þessu sínu móðurlandi hafa gagnsamastir verið."70 Fleiri úr fjölskyldunni bjuggu tímabundið í Noregi, t.d. Kristín systir Odds ásamt Þorvarði eiginmanni sínum, sem átti „garð" þar í landi. Þorvarður lést í Noregi árið 1513 og flutti eldtjan þá aftur til íslands.71 Fleiri íslenskir höfðingjar dvöldust langdvölum í Björgvin, í upphafi 16. aldar t.d. Björn Þor- leifsson jungkæri á Reylchólum, sem var í þjónustu Hans biskups í Björvin.72 Þá mun jafnan hafa verið slæðingur af íslendingum í íslendingagarðinum í Björvin. Má gera ráð fyrir, að þarna hafi verið nokkuð öflug Islendinganýlenda. Um þessar mundir mun hafa verið mikil þýðingarstarfsemi í gangi víða um Noreg, ekki hvað síst í stórbæjum eins og Björgvin.73 Lögmenn eins og t.d. Guttormur Nikulásson, sem búið hafði um árabil á íslandi, hljóta að skálkssonar, bls. 3. Rök Jóns fyrir þessu er að finna í formála Odds að Opinberunarbólúnni, þar sem hann kallar sjálfan sig „ónýtan yngling". En á þessum tíma var að ryðja sér til rúms mærðarfullt orðalag að þýsltri fyrirmynd, þar sem þótti kurteisi að gera sem minnst úr sjálfum sér. Árið 1540 var Oddur bæði embættislaus og jarðnæðislaus og var því félagslega séð „ónýtur ynglingur" burtséð frá líffræðilegum aldri. Ágætt dæmi um þessa mærð er bréf Gísla Jónssonar súperintendents í Skálholti og presta lians til konungs frá árinu 1559. DI XIII, nr. 307. 67 Jón Egilsson, „Bisltupa annálar", bls. 76. 68 Athyglisvert er, að Oddur skírir son sinn í höf- uðið á Pétri frænda sínum en ckki í höfuðið á Guttormi. Kann þetta að benda til þess, að hann hafi alist upp hjá Pétri Nikulássyni og viljað sýna föðurbróður sínum sóma á þennan hátt. Þegar þetta var, var Guttormur var orðinn ekkill og líklegast umhendis fyrir liann að sinna barnauppeldi. Pétur Oddsson flutti með fjölskyldu sína til Noregs að vitja arfs. Jóni í Hítardal segist svo frá: „... en af því stórir herramenn liéldu góssin, tregaðist sólcnin fyrir Pétri, útlendum einstæðingsmanni, svo hann missti þeirra [eignanna]." Jón Halldórsson, „XX. Hólabislcup, Gottslcállc Nilculásson". Sjá einnig: DI XIII, nr. 102. 69 DIXIII, nr. 102. 70 Sama heimild, sama stað. 71 Bogi Benediktsson, Sýslumannaæfir IV, bls. 236. 72 D1 VIII, nr. 80, 81. 73 Knut Robberstad, Rettsoga, bls. 203 o.áfr. 143
Page 1
Page 2
Page 3
Page 4
Page 5
Page 6
Page 7
Page 8
Page 9
Page 10
Page 11
Page 12
Page 13
Page 14
Page 15
Page 16
Page 17
Page 18
Page 19
Page 20
Page 21
Page 22
Page 23
Page 24
Page 25
Page 26
Page 27
Page 28
Page 29
Page 30
Page 31
Page 32
Page 33
Page 34
Page 35
Page 36
Page 37
Page 38
Page 39
Page 40
Page 41
Page 42
Page 43
Page 44
Page 45
Page 46
Page 47
Page 48
Page 49
Page 50
Page 51
Page 52
Page 53
Page 54
Page 55
Page 56
Page 57
Page 58
Page 59
Page 60
Page 61
Page 62
Page 63
Page 64
Page 65
Page 66
Page 67
Page 68
Page 69
Page 70
Page 71
Page 72
Page 73
Page 74
Page 75
Page 76
Page 77
Page 78
Page 79
Page 80
Page 81
Page 82
Page 83
Page 84
Page 85
Page 86
Page 87
Page 88
Page 89
Page 90
Page 91
Page 92
Page 93
Page 94
Page 95
Page 96
Page 97
Page 98
Page 99
Page 100
Page 101
Page 102
Page 103
Page 104
Page 105
Page 106
Page 107
Page 108
Page 109
Page 110
Page 111
Page 112
Page 113
Page 114
Page 115
Page 116
Page 117
Page 118
Page 119
Page 120
Page 121
Page 122
Page 123
Page 124
Page 125
Page 126
Page 127
Page 128
Page 129
Page 130
Page 131
Page 132
Page 133
Page 134
Page 135
Page 136
Page 137
Page 138
Page 139
Page 140
Page 141
Page 142
Page 143
Page 144
Page 145
Page 146
Page 147
Page 148
Page 149
Page 150
Page 151
Page 152
Page 153
Page 154
Page 155
Page 156
Page 157
Page 158
Page 159
Page 160
Page 161
Page 162
Page 163
Page 164
Page 165
Page 166
Page 167
Page 168
Page 169
Page 170
Page 171
Page 172

x

Ritmennt

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Ritmennt
https://timarit.is/publication/859

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.