Vera - 01.10.2002, Qupperneq 44

vera
mér finnst________ _____
Hera Hallbera Björnsdóttir, félagsfræðingur
Jafnrétti
til náms
í 76. gr. stjórnarskrárinnar stendur: „Öllum skal tryggður í
lögum réttur til almennrar menntunar og fræðslu við sitt
hæfi". Ég hef oft velt því fyrir mér hvort þetta sé í raun
svona, ef við t.d. skoðum þetta út frá grunnskólum landsins.
Það er jú skólaskylda í landinu frá 6 ára aldri fram að 15 ára
aldri. Öll börn á þessum aldri ganga vissulega í skóla hér á
landi en stendur þeim það sama til boða alls staðar?
Ef ég ætti að svara þessari spurningu myndi ég svara
henni neitandi. Hvers vegna? Jú vegna þess að börn-
um stendur ekki það sama til boða, a.m.k. að mínu
mati. A mörgum minni stöðum úti á landi eiga skól-
ar í erfiðleikum með að fá menntaða kennara til
starfa. Það eitt að sumir hafa þar til menntað fólk en
aðrir ekki hlýtur að valda ákveðnum mismun. Ég vil
þó taka það fram að ég er ekki að setja út á svokall-
aða leiðbeinendur, alls ekki. Hins vegar hlýtur svo
að vera að þeir sem hafa sérmenntað sig í kennslu-
fræðum eru hæfari til kennslu en þeir sem ekki hafa
gert slíkt.
Nú þegar búið er að færa grunnskóla landsins frá
ríkinu yfir á sveitarfélögin gerir það væntanlega að
verkum að sum sveitarfélög hafa bjargir til þess að
laða til sín menntaða kennara, t.d. með því að bjóða
ódýrt (ef ekki frítt) húsnæði, flutningsstyrk nú eða
þá að yfirbjóða laun kennara. Á þá að skilja Jaað sem
svo að það sé við hæfi þeirra sem búa á stöðum þar
sem erfitt reynist að fá menntaða kennara að fá slak-
ari menntun en aðrir?
Hvað með framhaldsskðlana? Þeir eru ekki í hverju
bæjarfélagi sem gerir það að verkum að stór hluti
unglinga verður að flytja að heiman til að afla sér
menntunar. Sumstaðar er boðið upp á heimavist en
þar er ekki endalaust pláss. Hvort sem um heima-
vistarpláss er að ræða eða ekki hlýtur að vera af því
meiri kostnaður að þurfa að borga fæði og húsnæði
fyrir þau börn sem ekki geta búið heima hjá sér með-
an á framhaldsnámi stendur. Ekki hafa allir foreldrar
efni á þvf að halda uppi tveimur heimilum, líkt og
oft þarf að gera þegar unglingarnir hefja framhalds-
skólanám. Ef unglingar eiga ekki kost á framhalds-
námi (hvort sem það er vegna fjárhags foreldra eða
einhvers annars) hlýtur það að vera ákveðin mis-
munun. Eða á að skilja það sem svo að framhalds-
skólanám sé einungis við hæfi þeirra sem hafa efni á
því að senda börnin sín í framhaldsskóla?
Margir vilja fara í háskólanám að loknum fram-
haldsskóla (þ.e.a.s. af þeim sem eiga foreldra sem
höfðu efni á því að senda börnin sín í framhalds-
skóla). Gætir jafnréttis til náms þegar á háskólastig
er komið? Aftur tel ég mig þurfa að svara neitandi.
Vissulega standa háskólar landisins öllum opnir og
skólagjöld enn ekki of há (þó það sé svolítið mis-
munandi eftir hverjum háskóla fyrir sig). En há-
skólanám (sem og annað nám) er jú fullt starf og því
þurfa J^eir sem í það fara að geta einbeitt sér að því
eingöngu. Til þess að það só mögulegt er Lánasjóður
íslenskra námsmanna hið mesta jDarfaþing. En hvað -
geta allir fengið námslán? Nú verð ég að viðurkenna
að ég hef ekki kannað slíkt ofan í kjölinn en hins
vegar veit ég að til að fá námslán hjá LÍN þarf við-
komandi að skila inn skuldabréfi sem ábyrgðarmað-
ur hefur skrifað uppá. Þá hlýtur maður að spyrja
sjálfa sig - búa allir svo vel að eiga einhvern að sem
er tilbúinn til að skrifa upp á lán fyrir mann? Ég er
ekki alveg viss - ef svo er ekki er það þá svo að há-
skólanám sé ekki við hæfi þeirra sem ekki eiga slíka
einstaklinga að?
Þegar öllu er á botninn hvolft get ég, því miður,
ekki sóð að öllum sé tryggður réttur til náms við
hæfi.
Ég skora á Kolbrúnu Ósk Hrafnsdóttur, MA nema 1
félagsfræði við HÍ, að skrifa næsta pistil.
44