Tímarit Þjóðræknisfélags Íslendinga - 01.01.1960, Blaðsíða 98

Fertugasta og fyrsta ársþing
Þjóðræknisfélags íslendinga
í Vesturheimi
Fyrsli fundur
fertugasta og fyrsta ársþings Þjóð-
ræknisfélags íslendinga í Vesturheimi
var settur af forseta félagsins, dr.
Richard Beck, í Góðtemplarahúsinu við
Sargentstræti, mánud. 22. febrúar, kl.
10 f. h.
Ritari las áætlaða dagskrá þingsins,
en dr. Valdimar J. Eylands stjórnaði
guðræknisstund og flutti bæn. Sungnir
voru sálmarnir „Lofið vorn drottin“ og
,,Á hendur fel þú honum“. Frú Louisa
Gíslason lék undir á píanó. Að því búnu
flutti forseti ársskýrslu sína.
Ársskýrsla forsela
Góðir fslendingar, háttvirtu fulltrúar
og gestir!
Upphafsmálsgreinin í stefnskrá félags
vors leggur, eins og vera ber, áherzluna
á þegnskap vorn í hérlendu þjóðlífi, en
öll óskum vér þess vafalaust, að skerfur
vor til hérlendrar menningar megi verða
sem veglegastur og varanlegastur.
En vér eigum þegnrétt í öðrum og
víðtækari skilningi. öll eigum vér, sem
íslenzkt blóð rennur í æðum, þegnrétt
í hinu íslenzka ríki andans. Það ríki á
sér langan aldur, því að það er meir en
þúsund ára gamalt. Það nær frá sígild-
um fornkvæðum vorum fram til snilld-
arverka íslenzkra samtíðarskálda, og
tekur yfir íslenzka andlega iðju og afrek
milli þeirra endimarka. Víðlent er það
ríki því óneitanlega og fjölskrúðugt að
andans gróðri. Hvað merkilegast er samt
hið órofna samhengi í tungu vorri og
bókmenntum, er lýsir sér meðal annars
í því að Egill Skallagrímsson og séra
Matthías Jochumsson geta skipzt á hend-
ingum yfir djúp níu alda.
Réttilega og vel komst Snorri Hjartar-
son skáld að orði, er hann sagði í blaða-
viðtali fyrir fáum árum síðan: „Hugsaðu
þér bara, hvað það er dásamlegt að geta
lesið meir en þúsund ára gömul kvæði
á sínu eigin máli. Það eru ómetanleg for-
réttindi." (Morgunblaðið, 2. febr. 1957).
Á sama streng slær Snorri í merkilegu
kvæði ,er hann segir:
Land, þjóð og tunga, þrenning sönn og
ein,
þér var ég gefinn barn á móðurkné;
ég lék hjá þér við læk og blóm og stein,
þú leiddir mig í orðs þíns háu vé.
Á dimmum vegi dýrð þín um mig
skein,
í dögun þeirri er líkn og stormahlé
og sókn og vaka: einnig hörð og hrein,
þú heimtar trúnað, spyr hver efnd
mín sé.
Þessi orð taka vitanlega sérstaklega
til allra þeirra, sem ólust upp við ís-
lenzkt mál og menningaráhrif, hvoru
megin hafsins sem var; en í þessum
alvöruþrungnu ummælum skáldsins felst
einnig sterk áminning um trúnaðinn við
menningarerfðir vorar. Nú kunna sum-
ir að segja, að vér fslendingar séum
ekki óhlutdrægir dómarar um gildi bók-
mennta vorra og annarra erfða, að vér
gerum of mikið úr þeim, sjáum þær í
rómantísku ljósi þjóðernislegs metnaðar.
En þá er því til að svara, að fyrir hendi
eru dómar fjölmargra erlendra fræði-
manna og annarra andans manna um
bókmenntir vorar og aðrar erfðir. Ég
tek aðeins nýjasta og nærtækasta dæmi
þess, sem mér er kunnugt um.
Prófessor Ian Ramsay Maxwell, for-
seti enskudeildar háskólans í Melbourne
í Ástralíu, dvaldi á íslandi níu mánuði
síðastliðið ár. Hvers vegna fór þessi
ástralski fræðimaður „hálfan hnöttinn
kring“ til íslandsdvalar? Hann svaraði
því sjálfur á þessa leið í viðtali við
Morgunblaðið 13. okt. síðastliðinn:
„Það, sem dró mig þessa löngu leið
um hálfan heiminn, var ást mín og að-
dáun á íslendingasögunum. Og þetta er
í annað skipti, sem ég kem til íslands.
Ég dvaldist hér í einn mánuð sumarið
1952.
Nærri þrjátíu ár eru liðin, síðan ég
fór að lesa íslendingasögurnar. Þær eru
fegurstu bókmenntirnar, sem ég hef les-
ið á fullorðinsárum mínum. Ég las fyrst
enskar þýðingar og kom varla til hugar,
að ég gæti farið að læra íslenzku, en
eftir fyrri heimsóknina til íslands, fór
ég inn á þá braut og sé ekki eftir því,
því að þá fyrst kemst maður í snertingu
við hið lifandi, tæra mál þeirra.“
Prófessor Maxwell sagði enn fremur:
„fslendingasögurnar eru mér lýsandi
dæmi um það, hvernig enskan hefði get-