Uppeldi og menntun - 01.07.2011, Qupperneq 11

Uppeldi og menntUn/icelandic JoUrnal of edUcation 20 (2) 2011 11
gUðbJörg pálsdóttir og ólöf bJörg steinþórsdóttir
sem þróast innan þess. Viðhorf nemenda til stærðfræði og stærðfræðináms ráða miklu
um það hvernig þekking þeirra þróast og hvernig þeir geta nýtt sér kunnáttu sína og
færni (Op´t Eynde, de Corte og Verschaffel, 2002).
Hugmyndir Op´t Eynde o.fl. (2002) um viðhorf nemenda til stærðfræði og stærð-
fræðimenntunar eru settar fram með áherslu á félags- og menningarlega þætti. Þeir
telja að viðhorf nemenda séu fall af því breiða, félagslega og sögulega samhengi sem
nemandinn er staddur í. Álit einstaklings á því hvað skiptir máli í stærðfræðilegu
samhengi og hvað honum finnst áhugavert eða mikilvægt hefur áhrif á það hvaða
aðstæður hann skynjar, hvort hann tekur þátt í náminu og hvernig hann hagar sér.
Þessir þættir eru ekki aðeins taldir vera hjálparþættir heldur lykilþættir í stærðfræði-
námi (McLeod og McLeod, 2002; Op´t Eynde o.fl., 2002). Hér er notuð eftirfarandi
skilgreining Op´t Eynde o.fl. (2002) á hugtakinu stærðfræðiviðhorf:
Viðhorf nemenda til stærðfræði má skoða sem þær beinu og óbeinu einstaklings-
bundnu hugmyndir sem nemendur telja sannar um stærðfræðimenntun, um þá
sjálfa sem stærðfræðinga og um samhengið í skólastofunni. Þessi viðhorf skilyrða,
í nánu samspili hvert við annað og við fyrri þekkingu nemenda, stærðfræðinám og
glímu nemenda við þrautir í skólastofunni. (Op´t Eynde o.fl., 2002, bls. 27, íslensk
þýðing greinarhöfunda)
Í skilgreiningunni kemur fram að áhrif viðhorfa eru ekki síst fólgin í því hvernig nem-
endur takast á við nám sitt. Viðhorf, sem nemendur hafa öðlast í félagslegu samhengi,
og hugmyndir nemenda um nám sitt og námsgreinarnar sjálfar eru því ásamt vitsmuna-
legum þáttum taldar vera grundvöllur náms. Viðhorf snúa að þáttum eins og áhuga,
jákvæðni og sjálfstrausti en hugmyndir nemenda um það hvað felist í stærðfræðinámi
og hvert sé hlutverk kennarans ráða miklu um það hvernig hann nálgast nám sitt og
hvaða markmið hann setur sér. Á Íslandi hafa ekki verið gerðar miklar rannsóknir
á stærðfræðikennslustundum en í rannsókn Savola (2008) er lýst tveimur meginvið-
horfum til uppbyggingar kennslustunda, þ.e. (1) einstaklingsmiðað nám og (2) upp-
rifjun–kennsla–æfing. Hugmyndin um einstaklingsmiðað nám hefur náð útbreiðslu
hér á landi þó mismunandi skilningur sé lagður í kennslu á þeim grunni. Sumir virðast
telja að einstaklingsmiðað nám felist í að hjálpa nemendum áfram í kennslubókinni
á meðan aðrir leggja áherslu á að styðja við stærðfræðilega hugsun hvers og eins. Í
niðurstöðum Savola kemur þó líka fram að í íslensku kennslustundunum er lítið um
samræður milli nemenda og kennara (Savola, 2008).
PISA-rannsókn er gerð á þriggja ára fresti og er einkum skoðuð frammistaða og
viðhorf til lestrar, stærðfræði og náttúrufræði. Sérstök áhersla er lögð á einn þessara
þátta í hvert sinn og árið 2003 var megináhersla lögð á stærðfræði. Þá voru 15 ára
unglingar meðal annars beðnir að fylla út spurningalista um viðhorf sín til stærð-
fræði og stærðfræðináms. Í skýrslu Námsmatsstofnunar um PISA-rannsóknina 2003
(Júlíus K. Björnsson, Almar M. Halldórsson, Ragnar F. Ólafsson, 2004) kemur fram að
sjálfsímynd í stærðfræði, menntunarstig sem nemandi ætlar sér að ná og sjálfsöryggi í
stærðfræði eru allt marktækar breytur sem hafa áhrif á það hvernig nemandinn tekst
á við námið og árangur hans. Sterkust er fylgnin á milli sjálfsmyndar nemenda og
árangurs í stærðfræðinámi. Í rannsóknum á stærðfræðinámi er því mikilvægt að huga