Uppeldi og menntun - 01.07.2011, Blaðsíða 57

Uppeldi og menntUn/icelandic JoUrnal of edUcation 20 (2) 2011 57
hanna ragnarsdóttir
á við fjölbreytileika nemenda (Nieto, 2010). Þannig sé nemendum jafnvel bannað að
tala móðurmál sitt í skólum eða gert grín að framburði þeirra á markmálinu. Skipulag
kennslu geti einnig falið í sér ójöfnuð, m.a. þannig að kennsla byggist á þekkingu til-
tekins hóps nemenda en hunsi þekkingu annarra.
Fræðimenn hafa fjallað um leiðir til úrbóta og hefur sú umræða tekið til skóla-
þróunar, námskráa, kennsluaðferða og stjórnunar, svo nokkuð sé nefnt (Banks, 2007;
Gay, 2000; Ryan, 2003). Gay (2000) leggur áherslu á að byggja þurfi á þeim grunni sem
hver nemandi kemur með í skólann og líta á reynslu og þekkingu hvers nemanda sem
styrkleika. Þannig sé komist hjá því að einblína á það sem nemandann skortir. Banks
(2007) hefur lagt áherslu á hugmyndafræði fjölmenningarlegrar menntunar sem leið
til að koma til móts við fjölbreytta nemendahópa og Nieto (2010) leggur áherslu á
mótun fjölmenningarlegra skólasamfélaga þar sem hver nemandi fái tækifæri til að
tengja námið reynslu sinni og þekkingu.
Íslenskar rannsóknir á reynslu ungra innflytjenda
Nýlegar rannsóknir meðal ungra innflytjenda gefa nokkuð góða mynd af stöðu mála í
íslenskum skólum og hvaða breytinga sé þörf. Nokkrar rannsóknir leiða í ljós hindranir
sem nemendur mæta í skólum og félagslega einangrun þeirra. Aðrar draga fram
velgengni og seiglu nemenda þrátt fyrir ýmsa erfiðleika. Í niðurstöðum eigindlegar
rannsóknar Nínu Magnúsdóttur (2010) meðal 27 erlendra unglinga þar sem hún leit-
aði m.a. svara við því hvaða hindrunum þeir mættu í íslenska skólakerfinu kemur
fram að félagsleg einangrun hafi verið sá þáttur sem reyndist þeim erfiðastur. Lítil
íslenskukunnátta vó einnig þungt samkvæmt niðurstöðum Nínu og rannsókn hennar
bendir til þess að aukin færni í íslensku tryggi ekki aðgang að íslenskum vinahópi.
Í niðurstöðum viðtalarannsóknar Svanhildar Daníelsdóttur (2009) með sex erlendum
ungmennum á aldrinum 18–19 ára á reynslu þeirra af skólagöngu í efri bekkjum
grunnskólans kom hins vegar fram að skólagangan reyndist þessum nemendum
ekki eins erfið og höfundur hafði haldið. Þó að ekki hafi verið lögð áhersla á skóla-
starf í anda fjölmenningarlegrar menntunar og lítil sem engin áhersla hafi verið lögð
á samræður, hóp- eða samvinnunám í kennslunni gekk ungmennunum öllum vel í
grunnskólanum og þau báru kennurum sínum og samnemendum vel söguna. Ulrike
Schubert (2010) komst að svipuðum niðurstöðum í eigindlegri rannsókn sinni með 14
nemendum af erlendum uppruna í grunnskóla. Í niðurstöðunum kom fram að ekki
virtist vera markvisst byggt á fjölbreyttri reynslu og hæfni nemendanna í skólanum.
Enn fremur kom fram að tengsl nemendanna við íslenska jafnaldra og kennara ein-
kenndust af vissu óöryggi og erfiðleikum í samskiptum. Samskipti erlendu nem-
endanna við íslenska samnemendur voru þannig mjög takmörkuð í skólanum, bæði
vegna tungumálaerfiðleika en einnig vegna skorts á umræðu um erlendu nemend-
urna. Niðurstöður viðtalarannsóknar Hildar Blöndal (2010) meðal íslenskra nemenda
sem búsettir höfðu verið erlendis, þar sem athuguð var reynsla þeirra af skólagöngu í
grunnskólum á Íslandi, eru áhugaverðar í þessu samhengi. Niðurstöðurnar benda til
þess að einstaklingar sem alast upp við þessar alþjóðlegu aðstæður búi yfir ákveðinni
færni og viðhorfum til lífsins sem mótast hafi af skólagöngu í alþjóðlegum skólum