Uppeldi og menntun - 01.07.2011, Síða 76

Uppeldi og menntUn/icelandic JoUrnal of edUcation 20 (2) 201176
horft Um öxl
aðstæður vel. Í hópunum fór fram lífleg umræða þar sem börnin aðstoðuðu hvert
annað við að rifja upp atburði og smáatriði. Með því að tala við börn í hóp er leitast við
að draga úr valdaójafnvægi milli hins fullorðna og barnanna þar sem börn eru öflugri
þegar þau eru fleiri saman. Þau eru yfirleitt afslappaðri þegar þau eru með vinum
sínum en ein með fullorðnum (Eder og Fingerson, 2003; Graue og Walsh, 1998; Greig
og Taylor, 2007; Jóhanna Einarsdóttir, 2003, 2007b; Mayall, 2000; Parkinson, 2001).
Í viðtölunum voru börnin beðin um að rifja upp og tala um leikskóladvöl sína.
Þau voru spurð um það sem þeim fannst minnisstæðast, hvað þeim fannst skemmti-
legast og leiðinlegast í leikskólanum, hvenær þau voru örugg, ánægð eða spennt og
hvenær þau voru leið eða óhamingjusöm, hvað væri öðruvísi í grunnskólanum en í
leikskólanum og hvað þau hefðu lært í leikskólanum sem kom þeim að gagni í grunn-
skólanum. Viðtalsspurningarnar voru hálfopnar og viðtölin voru skipulögð eins og
umræður í hóp.
Teikningar
Strax eftir viðtölin voru börnin beðin um að teikna myndir af því sem þeim fannst
skemmtilegt og því sem þeim fannst leiðinlegt í leikskólanum. Rannsakendur ræddu
við þau um teikningarnar og skrifuðu ummæli barnanna á bakhlið blaðsins. Börnin
voru öll, að einu barni undanteknu, ánægð með að fá að teikna og flest þeirra tóku
góðan tíma í að vinna teikninguna. Áhersla var lögð á ferilinn við að teikna fremur en
að greina teikningarnar. Á meðan þau teiknuðu spjölluðu börnin saman og við rann-
sakandann. Frásagnirnar höfðu áhrif á teikningarnar og teikningarnar höfðu áhrif á
frásagnirnar (Jóhanna Einarsdóttir, Dockett og Perry, 2009). Kostir þess að nota teikn-
ingar sem rannsóknaraðferð eru að þær bjóða einnig upp á óyrta tjáningu sem hentar
mörgum börnum. Fyrir flest börn eru teikningar kunnuglegar og þau eru skapandi
og virk þegar þau teikna. Með því að teikna eru þau hvött til að takast á við við-
fangsefni sem skipta máli fyrir þau með aðferðum sem þau þekkja vel. Börnin geta
breytt og bætt við teikningarnar og tekið tíma í að vinna að þeim. Með því að tengja
teikningar barnanna og frásagnir fékkst innsýn í reynslu barnanna og þá merkingu
sem þau höfðu gefið leikskóladvölinni (Barker og Weller, 2003; Dockett og Perry, 2005;
Holliday, Harrison og McLeod, 2009; Jóhanna Einarsdóttir, 2007b; Jóhanna Einars-
dóttir o.fl., 2009; Punch, 2002).
Leikskólakennararnir sem meðrannsakendur og þátttakendur
Þrír leikskólakennarar, sem börnin þekktu úr leikskólanum, tóku þátt í gagnaöflun-
inni. Þeir tóku viðtölin við börnin og hvöttu þau til að teikna myndir úr leikskólanum.
Sú aðferð að fá leikskólakennara, sem börnin þekktu, til að tala við börnin um leik-
skóladvölina var tilraun til að draga úr valdaójafnvægi milli rannsakenda og barna.
Jafnframt gátu leikskólakennararnir rifjað dvölina í leikskólanum upp með börnunum
og verið með á nótunum þegar börnin töluðu um leikskólann.
Leikskólakennararnir voru einnig þátttakendur í rannsókninni. Eftir að þeir höfðu
hitt börnin tók ég tvö hópviðtöl við þá til að heyra hvernig þeim fannst að hitta börnin