Læknablaðið - 15.04.1996, Blaðsíða 19

LÆKNABLAÐIÐ 1996; 82
277
könnun áhættuþátta hjarta- og æðasjúkdóma
(1,2). Á íslandi er rannsóknin fólgin í sam-
ræmdri skráningu allra tilfella bráðrar krans-
æðastíflu í landinu frá ársbyrjun 1981 í minnst
10 ár og tvisvar á rannsóknartímanum fer fram
skráning á meðferð minnst 500 tilfella, við
upphaf og í lokin. Fyrri meðferðarskráning-
unni er lokið og spannar hún árin 1982-1983. Á
þessu tímabili var meðferð með segaleysandi
lyfjum ekki hafin á íslandi (3) og gefst því
sérstakt tækifæri til að meta árangur lækninga-
aðgerða og lífshorfur eftir bráða kransæða-
stíflu út frá því.
Áður birtar niðurstöður rannsókna hérlend-
is sýna, að dánartíðni af völdunt kransæðasjúk-
dóms meðal íslendinga hefur farið lækkandi á
síðustu árum (3). Hún náði hámarki á árunum
1966-1970 en lækkaði eftir 1980. Frá 1981 til
1986 hefur dánartíðni af völdum bráðrar krans-
æðastíflu meðal karla lækkað úr 45% í 36%
eða um 20%. Talið hefur verið að meginhluta
lækkunarinnar megi skýra með breytingum á
lífsvenjum en bætt meðferð hefur fengið minna
vægi (4).
Á seinni hluta þessa tímabils hafa orðið um-
talsverðar breytingar á sjúkrahúsmeðferð
vegna bráðrar kransæðastíflu. Notkun 6-
blokkandi lyfja varð algeng enda sýndu er-
lendar rannsóknir fram á lækkaða dánartíðni í
völdum hópum, sem nant 15-18%, blóðþynn-
ingarmeðferð og kransæðaaðgerðir hafa einnig
verið taldar bæta lífshorfur (5-8).
Eftir 1983 hefst meðferð með blóðsegaleys-
andi lyfjum almennt og hefur meðferðin haft
veruleg áhrif til lækkunar dánartíðni eftir
bráða kransæðastíflu. Samkvæmt rannsóknum
sem gerðar voru á áhrifum blóðsegaleysandi
lyfja hefur lækkunin verið metin á milli 18-
47% (9).
Tilgangur þessarar rannsóknar var að kanna
meðferð á bráðri kransæðastíflu á árunum
1982-1983 og meta lífshorfur eftir kransæða-
stíflu út frá þáttum sem kunna að hafa áhrif á
þær með því að fylgja þeim sjúklingum eftir
sem fengu meðferð á sjúkrahúsum fram til árs-
loka 1989.
Efniviður og aðferðir
í meðferðarskráningu MONICA rannsókn-
arinnar voru í samfelldri röð yfirfarin öll tilfelli
bráðrar kransæðastíflu meðal karla og kvenna
á aldrinum 25-64 ára fyrir árin 1982 og 1983.
Fylgt er skilmerkjum sem lýst er í handbók
MONICA rannsóknarinnar (1,2,10).
Á ofangreindu tímabili voru skráð 527 tilfelli
af kransæðastíflu. Af þeim voru átta sjúklingar
erlendis, sjö fengu kransæðastíflu á sjúkrahúsi
er þeir voru þar í meðferð vegna annarra sjúk-
dóma og eru þessir sjúklingar ekki í uppgjöri
þessu né endurtekin tilfelli sem urðu 26 og er
einungis fyrsta skráning með hér. Eftirfarandi
rannsókn nær því til 486 karla og kvenna með
bráða kransæðastíflu.
Greiningaratriðum og flokkun tilfella
MONICA rannsóknarinnar er nákvæmlega
lýst í handbók MONICA rannsóknarinnar (1).
Þau eru: Flokkur 1 = bráð kransæðastífla;
flokkur 2 = hugsanleg bráð kransæðastífla;
flokkur 3 = hjartastopp; flokkur 4 = ekki bráð
kransæðastífla og flokkur 9 = ófullnægjandi
upplýsingar.
I þessari rannsókn er eingöngu stuðst við
heimildir um þá sem töldust í flokkum 1 og 2,
ákveðin bráð kransæðastífla eða hugsanleg
bráð kransæðastífla. í þremur tilvikum var
flokkur 3 tekinn með, það er hjartastopp með
árangursríkri endurlífgun þar sem skilmerkj-
um 1 og 2 er ekki fullnægt, en greining sjúkra-
húss var bráð kransæðastífla. Greining bráðrar
kransæðastíflu byggðist á klínískri sögu um
einkenni, hjartalínuritum, ensímgildum,
krufningarniðurstöðum og fyrri sögu um
hjartasjúkdóm.
Breytingar á hjartalínuriti voru greindar
samkvæmt Minnesota lykli; nýjar Q- bylgjur,
og/eða ST-bil hækkun yfir 2 mm í brjóstleiðsl-
um Vl-4 eða yfir 1 mm í V5 og V6, það er
áverki á framvegg; nýjar Q bylgjur og/eða ST-
bil hækkun yfir 1 mm í II, III og AVF, það er
áverki á undir- eða hliðarvegg; ST-bil lækkun
yfir 1 mm án þróunar Q-bylgju eða ST-bil
hækkun í brjóstleiðslum, það er áverki undir
hjartaþeli; áverki án ofangreindra línurits-
breytinga af ótilgreindri staðsetningu og nýtt
greinrof (6). Með þessum hætti var áverki á
hjartað flokkaður í áverka á framvegg, undir-
vegg eða undirþel eða áverka af ótiltekinni
staðsetningu þar með talið greinrof. Greind
voru fyrsta og síðasta hjartalínurit ásamt þeim
ritum þar á milli sem sýndu mestar breytingar.
Úr sjúkraskrám fengust upplýsingar um tíma
frá upphafi einkenna, ástand sjúklings við
komu á sjúkrahús, púls- og blóðþrýstingsmæl-
ingar, lyfjameðferð við komu ásamt upplýsing-
um um meðferð á sjúkrahúsi og lyfjameðferð
við útskrift. Upplýsingar um þá sem létust eftir