Læknablaðið - 15.04.1996, Blaðsíða 56

310
LÆKNABLAÐIÐ 1996; 82
36. Ættartengsl íslenskra karla
með krabbamein í
blöðruhálskirtli
Eiríkur Jónsson, Jón Tómasson, Guðríður
Ólafsdóttir, Laufey Tryggvadóttir, Helgi
Sigvaldason, Hrafn Tulinius
íslenska krabbameinsskráin
Inngangur: Könnuð var áhætta hjá karlkynsætt-
ingum manna með krabbamein í blöðruhálskirtli að
fá samskonar mein og jafnframt áhætta kvenkyns-
ættingja á brjóstakrabbameini.
Efniviður: Af 77 lifandi greindum karlmönnum
með krabbamein í blöðruhálskirtli sem greindust
árið 1983 voru skoðuð ættartré 57 einstaklinga og
þau samkeyrð við Islensku krabbameinsskrána fyrir
árabilið 1955-1995.
Niðurstöður: Ahætta fyrsta stigs ættinga (faðir,
bróðir. sonur) á krabbameini í blöðruhálskirtli var
marktækt aukin eða 1,90 (C.I: 1,14-2,96) p=0,007.
Áhætta kvenkynsættingja þeirra á að fá brjósta-
krabbamein var ekki aukin.
Hópnum (57) var þá skipt í tvennt, í hópi I voru
þeir sem höfðu huldumein (incidental prostata
cancer (stig A-l)) og fengu aldrei klínískan sjúkdóm
en í hópi II þeir sem létust úr krabbameini í blöðru-
hálskirtli. í ljós kom að áhætta fyrsta stigs ættinga
þeirra sem létust úr sjúkdómnum á krabbameini í
blöðruhálskirtli er 2,5 (p=0,004) og 1,9 (p=0,124)
hjá annars stigs ættingjum. Hins vegar var áhættan
hjá ættingjum karla í hópi I ekki aukin og hjá hvor-
ugum hópnum var aukin áhætta kvenkynsættingja á
brjóstakrabbameini.
Ályktun: Einungis ættingjum þeirra karla sem fá
framsækið krabbamein í blöðruhálskirtil er hættara
við að fá krabbamein í blöðruhálskirtil. Kvenkyns-
ættingjum karla með krabbamein í blöðruhálskirtli
virðist ekki hættara á bjóstakrabbameini.
37. Holsár vegna sársjúkdóms í
maga og skeifugörn á
Landspítalanum 1989 til 1994
Kristinn Eiríksson, Höskuldur Kristvinsson, Tómas
Jónsson, Jónas Magnússon, Margrét Oddsdóttir
Handlœkningadeild Landspítalans, lœknadeild
Háskóla Islands
Inngangur: Tíðni bráðaaðgerða vegna sársjúk-
dóma í maga og skeifugörn virðist vaxa hjá eldri
einstaklingum og minnka hjá yngri. I þessari rann-
sókn sem nær yfir fimm ára tímabil var leitast við að
skilgreina hvaða einstaklingar hafa fengið meðferð á
Landspítalanum vegna holsára í maga og skeifu-
görn. Samanburður gerður á holsjáraðgerðum ann-
ars vegar og opnum aðgerðum hins vegar.
Aðferðir: Leitað var að sjúkraskrám þeirra sem
komu á Landspítalann vegna holsára á tímabilinu 1.
janúar 1989 til 31. desember 1994. Farið var í gegnum
sjúkraskrár viðkomandi og aðgerðalýsingar til að
nálgast upplýsingar. Um var að ræða 65 sjúklinga 59
ára að meðalaldri (21-91). Hlutfall kynja var 1:1.
Niðurstöður: Sögu um magasár höfðu 30%. Upp-
lýsingar um inntöku bólgueyðandi lyfja (NSAID)
fengust hjá 33% sjúklinganna, 45% einstaklinganna
voru með sár á skeifugörn, 39% með sár á maga og
rétt ofan pylorus og 15% með sár á pylorus svæði.
Fjörutíu og þrír sjúklingar (69%) fóru í opna aðgerð
en 19 (30%) í holsjáraðgerð. Af þessum 19 aðgerð-
um þurfti að breyta átta (13%) yfir í opna aðgerð.
Dánartíðni var 14%. Sjúklingar útskrifuðust að
meðaltali þremur dögum fyrr eftir holsjáraðgerð en
opna aðgerð.
Ályktun: Fjöldi holsára vegna sársjúkdóms í maga
og skeifugörn síðastliðin fimm ár virðist óbreyttur.
Árangur aðgerða um kviðsjá við holsári er sambæri-
legur við opnar aðgerðir og sjúklingar virðast fljótari
að ná sér.
38. Vaxtarhraði ósæðargúla í
kviði. Aftursæ rannsókn á 64
sjúklingum með ósæðargúla í
kviði á árunum 1991 til 1995
Jón H.H. Sen11, Halldór Jóhannsson'1, Ragnhildur
Steinbacli'1, Einar H. Jónmundsson2'
"Æðaskurðdeild Landspítalans, 21röntgendeild
Landspítalans
Ósæðargúll er skilgreindur sem að minnsta kosti
50% víkkun á þvermáli æðarinnar miðað við þann
hluta æðarinnar sem er ofan víkkunarinnar.
Áhættan á rofi ósæðargúls í kviði eykst eftir þver-
máli gúlsins. Mælt hefur verið með aðgerð ef gúllinn
er yfir ákveðnum stærðarmörkum, sem hjá flestum
eru 5 cm, en ef gúllinn er undir þeim mörkum hefur
verið mælt með reglulegu eftirliti og aðgerð þegar
mörkunum er náð.
í erlendum rannsóknum á vaxtarhraða ósæðar-
gúla hefur komið í ljós að vaxtarhraði þeirra er mjög
einstaklingsbundinn, en er að meðaltali frá 3 upp í 6
mm á ári. Ekki hefur verið gerð slík rannsókn hér og
lék okkur forvitni á að vita hvort vaxtarhraði ósæð-
argúla í Islendingum væri svipaður og einnig hvernig
eftirliti væri háttað með þeim sjúklingum sem voru
með ósæðargúla undir aðgerðarmörkum.
Farið var yfir ómunar- og tölvusneiðmyndasvör
röntgendeildar Landspítalans á árunum 1991-1995
þar sem greiningin aorta aneurysma kom fram, og
fundum við þannig 69 sjúklinga sem greindust með
ósæðargúla á þessum árum, og einnig tvo sjúklinga
sem greinst höfðu með ósæðargúla fyrir þetta tíma-
bil og komu í eftirlit á þessurn árum. Fjórir af þess-
um 71 sjúklingi gengust undir bráðaaðgerð og tveir
létust skömmu eftirgreiningu úr óskyldum sjúkdóm-
um og voru því ekki tækir til rannsóknarinnar.
Meðalaldur sjúklinganna 65 sem eftir voru var 73 ár,