Læknablaðið - 15.04.1996, Blaðsíða 48

302
LÆKNABLAÐIÐ 1996; 82
thyroidism) stafar af ofseytrun kalkkirtlihormóns
(parathyroid hormone) frá einum eða fleiri kalk-
kirtlum. Ofstarfsemin er talin stafa ýmist af ofvexti
(hyperplasia) í öllum fjórum kirtlunum eða af góð-
kynja æxlum (adenoma) í einum þeirra eða fleiri.
Við kynnum tilfelli af ofstarfsemi í kalkkirtlum þar
sem fundust fjögur góðkynja æxli í sama sjúklingi.
Eftir því sem við komumst næst hefur ekki birst
frásögn af slíku tilfelli í fagtímariti. Sjúklingur okkar
gekkst þrisvar sinnum undir aðgerðir í leit að ofvirk-
um kalkkirtlum. Ábendingar fyrir aðgerð voru kals-
íumgildi yfir eðlilegum mörkum og endurteknir
nýrnasteinar. Sjúklingur taldi sig einkennalausan að
öðru leyti. Það er hins vegar vel þekkt að slíkir
sjúklingar finni mikinn mun til batnaðar á almennri
líðan eftir aðgerð. Tvö æxli fundust í fyrstu aðgerð,
eitt æxli í annarri og í þeirri þriðju fannst æxli í
miðmæti. Það var staðsett fyrir aðgerð með SPECT
rannsókn og sneiðmynd. í dag er sjúklingur með
einn þekktan eðlilega starfandi kalkkirtil (í upphafi
hafði sjúklingur fimm kalkkirtla) og eru liðnir 10
mánuðir frá síðustu aðgerð.
Lengi hefur verið karpað um það hvort góðkynja
æxli í fleiri en einum kalkkirtli (multiple adenomas)
skuli flokkað sem slíkt, eða sem ofvöxtur (hyper-
plasia). Þetta hefur þýðingu fyrir meðferð, þar eð
flestir sjúklingar læknast af ofstrfsemi í kalkkirtlum
ef æxli er fjarlægt, en í ofvexti hefur reynst best að
skilja eftir hluta eins kirtils. Gerð verður grein fyrir
vandamálum tengdum greiningu og meðferð sjúk-
linga með fleiri en eitt góðkynja æxli í kalkkirtlum.
14. Höfuðverkur vegna
mænuvökvadeyfingar eftir notkun
26 G sérhannaðrar mænunálar og
utanbaststækni
Gísli Vigfússon, Jón Sigurðsson, Ástríðw
Jóhannesdóttir
Svœfingadeild Landspítalans
Inngangur: Verulegur munur er á höfuðverkja-
tíðni eftir mænuvökvadeyfingar. Mismunandi tíðni-
tölur eru háðar þáttum eins og aldri og kyni sjúk-
lings, nálarstærð og nálaroddagerð svo og stungu-
tækni. Tilgangur rannsóknar þessarar er að kanna
tíðni höfuðverkjar eftir mænuvökvadeyfingu með 26
G Sprotte mænunál. Jafnframt er gerð útekt á höf-
uðverkjatíðni almennt og borin saman við höfuð-
verk eftir aðgerð. Einnig er könnuð fylgni höfuð-
verkjar eftir aðgerð með tilliti til tæknilegra vanda-
mála sem upp komu við lögn deyfingarinnar.
Efniviður: í rannsókn þessari, sem enn er í gangi,
hafa verið deyfðir 110 sjúklingar á aldrinum 19-81
árs. Utanbasts (epidural) holrúmið var fundið á
hefðbundinn hátt og mænunál (spinal needle) síðan
stungið um utanbastsnálina inn í mænuvökvann og
deyfing gefin. Utanbastsleggur var lagður hjá 55
sjúklingum.Tækni við stunguna var metin auðveld,
fremur auðveld, erfið eða mistókst. Vanabundinn
höfuðverkur var skráður vikulega, mánaðarlega, ár-
lega eða sjaldnar.Höfuðverkur eftir aðgerð var
skráður sem dæmigerður, líklegur eða ekki mænu-
höfuðverkur.
Niðurstöður: Sextán sjúklingar(15,4%) fengu höf-
uðverk eftir aðgerð. Af þeim höfðu fjórir (3,8%)
dæmigerðan eða líklegan mænuhöfuðverk. I þessum
fjórum tilfellum var um að ræða auðvelda tækni og
þeir höfðu vanabundinn höfuðverk sjaldan (einn)
eða mánaðarlega (þrír). Tveir þessara sjúklinga
fengu auk þess deyfingu í utanbastslegg. Aldur þess-
ara sjúklinga var 19-42 ára. Tólf (11,4%) sjúklingar
aðrir fengu höfuðverk sem ekki var talinn mænuhöf-
uðverkur. í 11 tilfellum var tæknin metin auðveld
eða fremur auðveld og í einu tilfelli erfið. Vana-
bundinn höfuðverkur kom fyrir vikulega (einn),
mánaðarlega (sjö), árlega (þrír) og sjaldnar (einn).
Átta sjúklingar fengu deyfingu í utanbastsholrúm.
Aldur þessara sjúklinga var 26-71 árs. Sjúklingar án
höfuðverkjar eftir aðgerð voru 88 og af þeim höfðu
56 vanabundinn höfuðverk sjaldnar en árlega, fjórir
árlega, 23 mánaðarlega og fimm vikulega.
Ályktanir: Notkun grannra mænunála hefur lækk-
að tíðni mænuhöfuðverkjar eftir aðgerðir.
í ofangreindri rannsókn, sem ekki er lokið, virðist
vera ákveðin fylgni milli aldurs og mænuhöfuðverkj-
ar svo og milli vanabundins höfuðverkjar og annars
höfuðverkjar eftir mænudeyfingar. Hins vegar virð-
ist ekki vera fylgni milli tæknilegra vandkvæða,
vanabundins höfuðverkjar og gjöf deyfingar í utan-
bastslegg og mænuhöfuðverkjar.
15. Vöðvahólfaheilkenni. Ný
aðferð við greiningu
Elín Laxdal, Jónas Magnússon, Bjarni Torfason
Handlœkningadeild Landspítalans
Vöðvahólfaheilkenni og afleiðingar þess eru einn
af alvarlegri fylgikvillum áverka og margra skurðað-
gerða, svo sem notkunar hjarta-/lungnavélar með
tengingu í nára, aorta-ballon pumpu, ósæðarað-
gerða, notkun stoða og aðgerða á útlimum. Erfitt
getur verið að fylgjast með einkennum heilkennisins
og ákveða hvenær grípa beri til fellskurðar og þá
sérstaklega ef sjúklingur er meðvitundarlítill eða
meðvitundarlaus. Péin fimm (pain, pallor, pulse-
lessness, paralysis og paresthesia) eru vísbending
um lélegt blóðflæði í vöðvahólfi en engan veginn
nægilega áreiðanleg merki um að hætta sé á ferðum.
Kynnt er ný aðferð við sívöktun á vöðvahólfaheil-
kenni.
MTCO®MicroTransducer Catheters) sem eru
örlitlir þrýstingsmælar úr sílíkonhimnu, innlagðir í
mjóan legg sem tengjast við sírita án þess að notast
þurfi við vökvasúlu sem millilið. Hægt er að leggja
legginn í vöðvahólf í gegnum venjulegar plastnálar
(Venflon® 1.4).
Við höfum reynt að nota MTC® þrýstingsmæla