Læknablaðið - 15.04.1996, Blaðsíða 35

LÆKNABLAÐIÐ 1996; 82
291
staðreynd, að enda þótt skoða þurfi að minnsta
kosti tvo kalkkirtla til að hægt sé ótvírætt að
greina á milli kalkkirtils og vefjaauka, þá sé
raunin sú að skurðlæknar láti oft nægja að fjar-
lægja aðeins einn kalkkirtil, eða þann sem er
stækkaður og augljóslega afbrigðilegur. Með
þessu móti á að vera unnt að lækna flesta sjúk-
linga með ofstarfsemi kalkkirtla vegna kirtil-
æxlis, en koma um leið í veg fyrir ýmsa fylgi-
kvilla skurðaðgerðar.
Meingerðir kirtilæxla og vefjaauka í þessari
rannsókn eru sambærilegar við samskonar
rannsókn sem gerð var á sjúklingum er vistuð-
ust á Borgarspítalanum 1985-1989, að því und-
anskildu tíðni tvöfaldra kirtilæxla er talsvert
hærri hjá sjúklingum í þessari rannsókn (4).
Tilvist tvöfaldra kirtilæxla eða fjölkirtilæxla
sem orsök frumofstarfsemi kalkkirtla hefur
reyndar verið mjög umdeild og álíta ýmsir, að
tilfelli sem þannig eru greind séu að líkindum
ósamhverfur vefjaauki (24,26). Verdonk og
Edis fundu tvöföld kirtilæxli hjá 1,9% af 1962
sjúklingum með frumofstarfsemi kalkkirtla.
Skilyrði þeirra fyrir greiningunni voru, að fjar-
lægðir væru tveir stækkaðir kalkkirtlar, hvor
um sig yfir 70 mg að þyngd, en tveir eðlilegir
kalkkirtlar leitaðir uppi og skildir eftir. í okkar
rannsókn hefur enginn þeirra fjögurra sjúk-
linga sem greindust með tvöföld kirtilæxli feng-
ið sjúkdóminn á ný. í nær helmingi allra kirtil-
æxla í þessari rannsókn, bæði stökum og tvö-
földum, fannst við vefjarannsókn samanþjöpp-
uð leif af eðlilegum kalkkirtilvef í jaðri
æxlanna. Slík leif er talin finnast í 50-60%
kirtilæxla og hefur verið álitin styðja kirtilæxl-
isgreininguna (24,26). Ekki er þetta þó einhlítt
þar eð samskonar leif getur einnig sést í vefja-
aukakirtlum (24,26), eins og reyndist vera í
einu tilfelli í þessari rannsókn.
I öllum tilfellum vefjaauka í þessari rann-
sókn var um ósamhverfa stækkun kalkkirtla að
ræða, en vefjagerðin reyndist vera mjög svipuð
í þeim öllum og var um að ræða vefjaauka
meginfrumna. I einu tilfelli var vefjagreining
óákveðin með tilliti til vefjaauka eða kirtilæxl-
is. Níu árum eftir aðgerð hafði sá sjúklingur
áfram hækkun á kalkvaka en eðlilegt sermis-
kalk. Bróðir þessa sjúklings lést úr kalkkirtil-
krabbameini.
Við teljum árangur skurðaðgerða á Landa-
kotsspítala á tímabilinu vegna ofstarfsemi
kalkkirtla góðan hvað varðar að finna sjúka
kirtla en lakari með tilliti til varnlegra fylgi-
kvilla. Við teljum að bæta megi árangur að-
gerða og meðferð sjúklinga hérlendis með því
að þeim sé sinnt af fáum aðilum. Slíkt fyrir-
komulag tryggði þjálfun skurðlækna og gæfi
möguleika á því að teknar væru upp nýrri að-
ferðir við staðsetningarrannsóknir. Hvoru
tveggja myndi bæta árangur aðgerða og
minnka líkur á fylgikvillum sem umfangsrík
leit að sjúkum kirtlum hefur í för með sér.
Þakkir
Jónasi Magnússyni prófessor er þakkaður
yfirlestur greinar og góðar ábendingar.
HEIMILDIR
1. Christenson T, Hellstrom K, Wengle B, Averyd A,
Wikland B. Prevalence of hypercalcemia in health
screening in Stockholm. Acta Med Scand 1976; 200:
131-7.
2. Heath H III, Hodgson SF, Kennedy MA. Primary hy-
perparathyroidism; incidence, morbidity and potential
economic impact in a community. N Engl J Med 1980;
302: 189-93.
3. Palmér P, Jacobson S, Ákerstrom G, Ljunghall S. Prev-
alence of hypercalcemia in health survey. A 14 year
follow up study of serum calcium values. Eur J Clin
Invest 1988; 18: 39^46.
4. Gunnarsson JM, ísaksson HJ, Magnússon J. Kalk-
vakaóhóf og árangur skurðaðgeröa á Borgarspítalanum
1985-1989. Læknablaðið 1992; 78: 15-22.
5. DeGroot LJ. Endocrinology, vol 2. 2nd ed. Philadel-
phia: WB Saunders, 1989.
6. Lafferty FV, Hubay CA. Primary hyperparathyroidism.
A review of the long term surgical and nonsurgical mor-
bidities as the basis for rational approach for treatment.
Arch Inern Med 1989; 149: 789-96.
7. Kjellman M, Sandelin K, Farnebo LO. Primary hyper-
parathyroidism. Low surgical morbidity supports liberal
attitude towards operation. Arch Surg 1994; 129: 237-
40.
8. Bainbridge ET, Barney AD. Some changing aspects of
primary hyperparathyroidism. Ann R Coll Surg Engl
1983; 65: 67-70.
9. Morris RC, Sebastian A, McSherry E. Renal acidosis.
Kidney Int 1972; 1: 322-40.
10. Epstein PH. Calcium and the kidney. Am J Med 1968;
45: 700-14.
11. Diamond TW, Botha JR, Wing J, Mayers AM, Kalk
WJ. Parathyroidhypertension: a reversible disorder.
Arch Int Med 1986; 146: 1709-12.
12. Stefenelli T, Mayr H, Bergler-KIein J, Globits S, Wo-
loszczuk W, Niederle B. Primary hyperparathyroidism:
incidence of cardiac abnormalities and partial revers-
ibility after successful parathyroidectomy. Am J Med
1993; 95: 197-202.
13. Daupine RT, Riggs BL, Scholz DA. Back pain and
vertebral crush fractures: an unemphazised presentation
of primary hyperparathyroidism. Ánn Intern Med 1975;
83: 365-7.
14. McGarity WC, Mathews WH, Fulenwider JT, Isaacs
JW, Miller DA. The surgical management of primary
hyperparathyroidism. Ann Surg 1981; 193: 794-802.
15. Summers GW. Parathyroid exploration: a review of 125