Læknablaðið - 15.04.1996, Blaðsíða 61

LÆKNABLAÐIÐ 1996; 82
315
slysa- og sjúkravakt Sjúkrahúss Reykjavíkur frá 1.
nóvember 1995 til 30. apríl 1996 vegna áverka sem
orsakast af hálku (snjó, krapi, ísing). Skráning er
framkvæmd við komu á slysa- og sjúkravakt og líðan
könnuð símleiðis þremur mánuðum eftir slys.
Niðurstöður: Bráðabirgðaniðurstöður miðast við
komufjölda til 17. febrúar 1996. Prátt fyrir mildan
vetur höfðu 400 gangandi og akandi komið á slysa-
og sjúkravakt. Þar af voru 227 konur og 169 karlar og
meðalaldur slasaðra er 40 ár (1-88). Miðað við fjölda
hálkudaga má gera ráð fyrir fimm hálkuslysum á dag
að jafnaði. Yfirgnæfandi meirihluti eru fótgangandi
eða 355 (89%), þar af 14% hlaupandi þegar slys bar
að höndum. Umferðarslys sem eingöngu má rekja til
hálku voru 29 (7%) og hjólreiðaslys voru aðeins 11
(3%). Helmingur slysanna, eða 198, verða á bfla-
plönum eða gangstéttum við heimahús og fyrirtæki
en eingöngu 93 (23%) á umferðargötum og gang-
stígum við umferðargötur. Slysin eru algengust á
milli 12 og 14 en fæst á milli 18 og 21. Slysatími er
einnig háður aldri. Með brot greindust 140 (33%),
tognanir 122 (29%), mar 89 (21%), sár 40 (9%) og
liðhlaup átta (2%) en í 27 tilvikum voru áverkar
annarrar tegundar. Flestir áverkar greindust á höfði
(84) en þar næst á framhandlegg (66), hendi (49) og
upphandlegg (36). Handleggsáverkar eru því sam-
tals í 38% tilfella. Af slösuðum í nóvember telja 28
sig hafa náð fullum bata, átta bata að mestu og níu
að bata sé ekki náð. Helmingur þeirra sem telja sig
ekki hafa náð bata eru ellilífeyrisþegar.
Umræða: Þrátt fyrir mjög mildan vetur höfðu 400
einstaklingar leitað á slysa- og sjúkravakt vegna
hálkuslysa þegar rúmlega helmingur rannsóknar-
tímabilsins var búinn. Flest slysin virðast verða við
aðstæður þar sem fólk er óviðbúið hálku og hefur
þannig ekki sett sig í varnarstellingar.
51. Áverkar eftir reiðhjólaslys
Kari Kristjánsson, Brynjólfur Mogensen
Slysadeild Sjúkrahúss Reykjavíkur
Inngangur: Áhugi almennings á hjólreiðum hefur
aukist undanfarin ár, en notkun hjólahjálma hér á
landi eða gagnsemi hefur lítið eða ekki verið könn-
uð. Þá hefur umræða verið í gangi hérlendis og í
nágrannalöndum hvort lögleiða beri skyldunotkun
hjólahjálma. Megintilgangur rannsóknarinnar var
að kanna notkun hjólahjálma og meta þá vernd sem
þeir veita gegn áverkum á höfuð.
Efniviður: Efniviðurinn var tvíþættur. Annars
vegar Reykvíkingar sem komu á slysadeild Borgar-
spítalans 1994 vegna hjólaslysa (n=175). Hins vegar
öll hjólaslys á Borgarspítalanum árin 1992-1995,
óháð búsetu (n=1144).
Niðurstöður: Af 175 hjólaslysum árið 1994, var 21
vegna áreksturs hjóls og bfls (E 813), en 154 vegna
annarra orsaka (E 826) aðallega falls af hjóli. Bein-
brot voru alls 40 eða 23% af öllum áverkum. Inn-
lagnir voru 16,14 á Borgarspítalann og tvær á Land-
spítalann. Ástæður innlagna voru; beinbrot níu, höf-
uðáverkar fimm, annað tvær. Um 60% slysanna
urðu hjá börnum 14 ára og yngri, en fjölmennasti
hópurinn er 10-14 ára börn. Karlar eru í meirihluta í
öllum aldurshópum, 783 (68%) af 1144. Fjöldi hjóla-
slysa 1992-1995 var 1144, eða nálægt 300 á ári.
Hjálmanotkun hefur farið vaxandi og er nokkuð
svipuð hjá báðum kynjum eða 16%, mest í yngstu
aldurshópunum, um 40%. Borin var saman tíðni
höfuðáverka hjá þeim sem höfðu notað hjálm þegar
slysið varð, 10,6%, (n=189) og hinum sem ekki
höfðu notað hjálm, 10,8% (n=955). Ekki var mark-
tækur munur, jafnvel eftir að leiðrétt hafði verið
fyrir aldri, kyni og áverkastigi.
Umræða: Höfuðáverkar er sá slysaflokkur sem
helst getur valdið varanlegum skaða eða dauða eftir
hjólaslys. Sá litli mælanlegi árangur af hjálmanotk-
un, sem birtist í þessari rannsókn veldur vonbrigð-
um og kann að stafa að nokkru leyti af veikleikum í
uppsetningu rannsóknarinnar og tilviljun. Stórauka
ætti þó eftirlit með gæðum hjólahjálma og helst ætti
ekki að selja hjálma nema þeir séu mátaðir og stilltir
á væntanlegan notanda. Eins þarf að koma á stöð-
ugu eftirliti um rétta notkun þeirra, ef til vill í skóla-
heilsugæslu á vorin. Frekari rannsóknir á þessum
slysaflokki og notkun hjálma eru einnig nauðsynleg-
ar.
52. Stöðluð aðgerðarlýsing fyrir
axlarliðspeglanir
Gauti Laxdal, Agúst Kárason, Brynjólfur
Mogensen
Bœklunarlœkningadeild Sjúkrahúss Reykjavíkur
Inngangur: Liðspeglunartækni hefur verið beitt í
sívaxandi mæli til að greina og lækna sjúkdóma og
áverka í öxl. Fram til þessa hafa verið skrifaðar
hefðbundnar aðgerðarlýsingar fyrir axlarliðspeglun-
araðgerðir. Þann 1. janúar 1995 var tekið í notkun á
Sjúkrahúsi Reykjavíkur staðlað aðgerðarlýsingar-
eyðublað fyrir axlarliðspeglanir sem hefur að mestu
komið í stað hefðbundinnar aðgerðarlýsingar.
Eyðublaðið gefur möguleika á nákvæmri skráningu
á áverkum, sjúkdómum og aðgerðum. Endanlegt
markmið slíkrar skráningar er að auka gæði þjónust-
unnar. Tilgangur rannsóknarinnar var að kanna
hvernig til hefur tekist á fyrsta árinu sem skráningin
hefur verið notuð.
Efniviður: Skoðaðar voru staðlaðar aðgerðarlýs-
ingar á öxl á árinu 1995.
Niðurstöður: Gerðar voru 62 axlarliðspeglanir á
árinu. Karlar voru 39, að meðaltali 41 árs (16-76), og
23 konur að meðaltali 53 ára (16-81). Langflestir
höfðu rotator cuff heilkenni eða rifur, 10 höfðu
óstöðugleika í öxl og fimm höfðu aðrar greiningar.
Aðgerðir voru framkvæmdar á 58 sjúklingum. Fjórir
fóru einungis í liðspeglun. Lokaðar aðgerðir voru
45, þar af 38 decompressionir og þrjár Bankart
óstöðugleikaaðgerðir. Fjórir sjúklingar fóru í liðþel-