Læknablaðið - 15.04.1996, Side 25

LÆKNABLAÐIÐ 1996; 82
283
á dánartíðni hafi aðallega orðið meðal ein-
staklinga undir 75 ára aldri (4).
í þessari rannsókn er gerð grein fyrir afdrif-
um 486 karla og kvenna undir 65 ára aldri, sem
fengu bráða kransæðastíflu á árunum 1982-
1983 og lífshorfum þeirra til ársloka 1989.
Kynjaskipting hópsins, 20% konur og 80%
karlar, er ekki óvenjuleg enda er hún nánast sú
sama og frá er greint í GISSI I rannsókninni
sem náði til 11.806 sjúklinga (12). Um fjórðung-
ur sjúklinga með bráða kransæðastíflu lést
skyndilega utan sjúkrahúsa, hlutfall kynjanna
er svipað. Um helmingur sjúklinga sem lést
utan sjúkrahúsa var krufinn og greiningin stað-
fest hjá unr helmingi þeirra en talin möguleg
meðal hinna. I þeim tilvikum hefur kransæða-
sjúkdómur verið talinn til staðar en ekki grein-
anleg merki um ferskan áverka. Þáttur takt-
truflana í þessum hópi sjúklinga verður ekki
metinn. í uppgjöri Borgarspítalans 1976-1979
um endurlífgun eftir hjartastopp var sleglatif
(ventricular fibrillation) fyrir hendi hjá 41%
sjúklinga (13). Náði rannsóknin til 222 sjúk-
linga og var 25% af hópnum konur, en í okkar
hópi er hlutfall kvenna nokkuð lægri og er
líklegt að aldursmörkin skýri muninn.
Meðaltímalengd fyrir innlögn (átta klukku-
stundir) er nokkuð löng og skekkist vegna
nokkurra sjúklinga sem komu mjög seint á
sjúkrahús. A fyrstu klukkustundinni eru 40%
sjúklinga þegar búnir að fá fyrstu bráðaþjón-
ustu og 70% innan fjögurra stunda. Þessar töl-
ur virðast hagstæðari eða svipaðar og greint er
frá annars staðar (12,14). í ISIS II rannsókn-
inni voru 45% sjúklinga komnir á sjúkrahús
innan fjögurra stunda (16).
Upplýsingar eða merki á hjartariti um fyrri
kransæðastíflu voru fyrir hendi hjá 22% sjúk-
linga, 24% karla og 13% kvenna. Þessar tölur
eru nokkru lægri en sambærilegar tölur úr
rannsókn á Landakotsspítala fyrir árin 1981-
1985 (15). Þar fundust merki um fyrri krans-
æðastíflu hjá 27% sjúklinga, en aftur á móti var
aldursdreifingin mun víðari (11). Hins vegar
var saga um fyrri kransæðastíflu meðal 15%
þátttakenda í GISSI I rannsókninni (12).
Um áhættuþætti kransæðasjúkdóma verður
lítið sagt, enda ekki markmið þessa saman-
burðar. Þó kom í ljós að töluverður misbrestur
virtist vera á skráningu reykingavenja sjúk-
linga. Stór hluti sjúklinga með bráða krans-
æðastíflu reyndist þó nota tóbak.
Heildardánartíðni sjúklinga innan 28 daga
reyndist 12,4% (45/362) sem gæti virst nokkuð
hátt borið saman við 13% innan eins árs í við-
miðunarhópi í GISSII þar sem 35% sjúkling-
anna voru yfir 65 ára aldri og 11% voru eldri en
75 ára enda var dánartíðni 7,7% hjá sjúkling-
um 65 ára og yngri (12). Líkleg skýring á þess-
unr mun er þó, að sjúklingar í bráðri lífshættu,
sem deyja á fyrstu klukkustundum sjúkrahús-
vistar, voru ekki teknir inn í ítölsku rannsókn-
ina. I þekktri rannsókn frá Washington ríki
reyndist sex vikna dánartíðni þeirra sem ekki
fengu segaleysandi meðferð vera 12%, en þeir
veikustu voru ekki teknir inn í rannsóknina
enda voru einungis 1,7% sjúklinganna í losti
(14). Til samanburðar má geta þess að við sega-
leysandi meðferð í bráðri kransæðastíflu hér-
lendis hefur 10 mánaða dánartíðni meðal 33
sjúklinga, þar sem meðalaldur var 56 ár, reynst
6% en 42 daga dánartíðni reyndist 4,7% í
TIMI II rannsókninni (3,17).
í hjartastopp fóru 13% þeirra sjúklinga sem
lögðust á sjúkrahús, en við greindum ekki á
milli sleglatifs og upphafins hjartsláttar, þar
sem MONICA-rannsóknin gerir ekki mun á
þessu tvennu. Af þeim sem fóru í hjartastopp
létust 50% innan 28 daga. Þess má geta að
sleglatif kom fyrir hjá 2,8% sjúklinga í GISSII
og létust 11% en 5,9% dánartíðni var í viðmið-
unarhópi án takttruflana (12). í GISSI II fóru
12,7% sjúklinga annaðhvort í hjartastopp eða
fengu alvarlegar takttruflanir frá sleglunr (18),
en í ISIS II var þessi tala 8,6% og náðu 40%
þeirra að útskrifast (16).
Skipting áverka á hjarta eftir staðsetningu
samkvæmt hjartariti er svipuð og greint er frá
annars staðar. Það vekur athygli að ekki
reyndist marktækur munur á heildardánartíðni
kynjanna hvorki innan 28 daga né innan átta
ára, en í öðrum rannsóknum hefur dánartíðni
kvenna verið hærri (17,20). Líklegt er að ald-
ursmörkin skýri að nokkru þessar niðurstöður,
það er að eldri konur kunni að vera í meiri
áhættu. Raunar er dánartíðnin marktækt aukin
meðal kvenna með áverka á undirvegg og
reyndist 21% (p = 0,039) en þar sem hér er unr
lágar heildartölur að ræða verður að taka þeirri
niðurstöðu með varúð.
Langtímahorfur eftir bráða kransæðastíflu
eru þekktar úr eldri rannsóknum en hafa ekki
náð til heillar þjóðar eins og hér er greint frá
(19-21). Eftir fyrsta mánuð frá áfalli fram til 1.
desember 1989 eða rúmlega sjö ár að meðaltali
létust 23% sjúklinga (85/362) til viðbótar. í