Læknablaðið - 15.05.1999, Síða 95

LÆKNABLAÐIÐ 1999; 85
475
hindra þetta og ekki talað til
hans.“
Eitt sinn sofnaði þessi mað-
ur úti á víðavangi í smala-
mennsku að næturlagi og
heimildarmaður okkar segir
svo frá: „Svo þegar ég kom,
talaði ég til hans, en í stað
þess að ansa stóð hann upp og
hljóp og stefndi á klapparhól í
um 60 til 70 metra fjarlægð.
Ég tók sprettinn á eftir, en þá
brá mér, því nú dró verulega í
sundur. Svona hljóp hann og
stoppaði ekki fyrr en á hóln-
um. Þegar ég talaði til hans
ansaði hann og nuddaði augun
og var sjáanlega að vakna og
sá þá að hann var ekki á rétta
staðnum og vissi ekki hvernig
á því stóð. Það er þessi mikli
fráleikur sem þarna kom fram
sem er mér svo óskiljanlegur
og minnisstæður. Við höfðum
margan sprettinn hlaupið við
fé og annað og ég þóttist vita
nákvæmlega hvað hann gæti,
en þarna kom annað fram og
svo fótfimin, þarna var karga-
þýfi, grjót og mosi, en það var
ekki að sjá annað en hann færi
um sléttan völl og þetta gerði
hann án þess að vita af því.“
Það voru margar sögur um
að menn syngju upp úr svefni.
Af slíkri sönglist hefur vafalít-
ið verið misjöfn ánægja eins og
marka má af þessari frásögn:
„Vinnumaður heima söng
upp úr svefninum. Hann svaf í
piltaherbergi uppi á lofti. Við í
stofu fyrir neðan. Við kviðum
alltaf fyrir þegar marraði í rúmi
Jóns og hann hóf upp annar-
lega rödd sína, sem hljómaði
draugslega í kyrrðinni.“
(Kona úr S-Þingeyjarsýslu.)
Laglausir menn áttu það til
að syngja upp úr svefni af
leikni og lagvissu og það jafn-
vel texta sem þeir kunnu alls
ekki í vöku og menn sem ann-
ars voru algerlega lausir við
hagmælsku ortu vísur. Er það
í samræmi við það sem fyrr var
sagt um svefngengla sem fram-
kvæmdu það í svefni sem þeir
ekki gátu í vöku. Hér á eftir
eru tvær sögur af þessu tagi:
„Heima hjá foreldrum mín-
um var gömul kona, sem var
undirlögð sjúkdómi sem um
síðir dró hana til dauða. Þegar
hún söng í svefni, og það all-
oft hátt og sálma sem hún
kunni ekki í vöku, þá boðaði
það alltaf nokkurn bata og
varð hún glöð við ef við sögð-
um henni að nú hefði hún
sungið sálma í nótt.“
(Karlmaður úr N-Þingeyjarsýslu.)
„Mig minnir að móðir mín
hefði þessa sögu um gest eftir
föðurmóður sinni, sem var
þrautvönduð kona og vel
greind. Gesturinn kvað um
nótt upp úr svefni án þess að
vakna við, þessa vísu, sem
hann kannaðist ekki við að
kunna í vöku. Á það hlustaði
kona sem nam hana þegar (því
þá voru gerfiskáld og form-
leysingjar ekki búin að eyði-
leggja athygligáfu þjóðarinnar
og næmi). Vísan er svona:
Heyrið, herrar dýrir,
heyrið, herum eyrum,
lieyrið, valdsmenn vorir:
Vandið dómsorð í landi.
Sekt oss bítur synda,
syndir marga hlinda.
Blindur leiðir hlinda,
búið fall - ýöknum allir.
Ekki kannaðist gesturinn
heldur við að vera hagorður í
vöku svo raunverulegan höf-
und hennar er ekkert hægt að
tilgreina.“
(Karlmaður úr N-Múlasýslu.)
Dæmi voru um að menn
sem sváfu í sama herbergi
héldu uppi samræðum í
svefni:
„Tveir feðgar, nafngreindir,
sváfu sinn í hvoru rúmi. Einu
sinni segir gamli maðurinn
upp úr svefni, hægt og skýrt:
„Þá var nú brosað, piltar mín-
ir, þegar rauða kýrin fauk.“
Sonurinn sofandi í rúminu á
móti svarar fljótmæltur: „Þá
hefur hann nú bara verið
hvass, pabbi minn.““
Og dæmi voru um að menn
bæði neyttu matar og tóbaks í
svefni:
Maður nokkur lagði áherslu
á að verða vakinn í kvöldkaffi
ef hann sofnaði áður. Vinnu-
konunni sem færði honum
kaffið gekk illa að vekja hann.
Loks reis hann snögglega upp
og sagði heldur stygglega:
„Það er naumast þér er útbært
þetta kaffi“, tók við bollanum,
drakk úr honum í skyndi og
lagðist síðan sofandi á kodd-
ann. Morguninn eftir hafði
hann ekki hugmynd um þetta,
enda var hann steinsofandi
þegar hann drakk úr bollanum.
Annar sem var mikill neftób-
aksmaður hafði pontuna ævin-
lega undir koddanum því að
hann var vanur að fá sér í nefið
á milli dúra. Einn morguninn
var hún horfin en eftir langa og
örvæntingarfulla leit fannst hún
í hlandkoppnum undir rúminu.
„Ja héma,“ varð þá manninum
að orði, „mig dreymdi að ég
var að gefa einhverjum mann-
fjanda í nefið með mér og rétti
honum baukinn."
Af því að hérna fremst var
minnst á þann möguleika að
fólk passaði sjálft sínar sjúkra-
skrár (sem vissulega hefði
ákveðin vandamál í för með
sér) þá gæti einn kosturinn
verið sá í þær bættust sögur úr
daglega lífinu á borð við þær
sem hér eru að ofan. Enda yrði
að gera ráð fyrir slfku í formi
þeirra ef vel ætti að vera.