Stefnir: tímarit um þjóðmál og fleira. - 01.04.1930, Side 27

Stefnir]
Samvinna og sjálfstæði.
121
og sum eftir reyndinni að dæma
með ónógri fyrirhyggju. Hefir það
eitt með öðru stutt þá viðskifta-
reglu, að keppa meira eftir að fá
mikil viðskifti, en hitt að fylgja
hinu gullvæga boðorði um útrým-
ing skuldaverzlunar, því vaxtar-
skilyrði hinna nýju félaga byggð-
ust meðal annars á því, að ná sem
mestu þeirra viðskifta, sem aðrar
verzlanir höfðu áður haft. Eldri
félögin hafa flest fetað sömu slóð-
ina og kaupmennirnir hafa senni-
lega víðast gengið ýmist á undan
eða eftir. — Er það þá eigi al-
menningurinn í landinu, sem öll
sökin hvílir á? kann einhver að
8Pyrja, og að því leyti má gefa ját-
andi svar, að hann hefir skort þrelt
og manndóm til að víkja frá sér
þeirri forystu, sem á þessu sviði
Btefndi til ófarnaðar. Því er sem
8é þannig varið án alls efa, að
ein af höfuð orsökum óþarfrar
eyðslu og þar með fátæktar og
skulda er sú, að nokkur skulda- og
vöruskiftaverzlun skuli eiga sér
stað. Að kaupfélögin hafa horfið
frá stefnu sinni í þessu efni er
því ein megin orsök núverandi
Bkulda. Verzlunarskuldir eru al-
mennast tryggingarlausar frá ein-
staklinga hálfu, í það minnsta í
byrjun. Hver sem er að kalla má
getur myndað þær í stórum stíl.
Verzlanirnar keppa hver við aðra,
og allar vilja koma út sínum vör-
um. Að mega skrifa í reikninginn
næstum ótakmarkað freistar kaup-
fýsi almennings. — Fólkið keppir
hvað við annað í fatnaði, veiting-
um og öðru. Hver sem eigi fylgir
straumnum er úthrópaður sem
nirfill eða afturhaldsseggur. Þeir
sem sjá hættuna dragast því með
fjöldanum ofan í djúpið hvort þeir
vilja eða ekki.
Afleiðingin er sú að allur fjöld-
inn kaupir margvíslega hluti, sem
hann hefir eigi ráð á að kaupa,
venur sig á þarfir, sem eigi eru
nauðsynlegar, og strandar að lok-
um á skeri skulda og fátæktar. Ef
hönd selur hendi hljóta útgjöldin
að miðast við tekjur ársins, eða
þá að minnsta kosti við lánsfé sem
bundið er við fyrirfram tryggingu.
Hver og einn er því knúður til að-
gæzlu og umhugsunar um að kaupa
það eitt sem nauðsyn er á.
Auk þess orsakar skuldaverzl-
unin beinlínis óhagstæðari við-
skifti, því áhættan er gífurleg fyr-
ir verzlunarfyrirtækið, og þó skuld
in greiðist einhvern tíma er biðin
þó dýr. Verður því mismunurinn
eðlilega stórum meiri, en nema
mundi vöxtum af upphæðinni fyrir
einstaklinginn, sem stendur í skil-
um á tilteknum tíma.