Sagnir - 01.04.1989, Qupperneq 74

Erla Hulda Halldórsdóttir
Margir uoru á þeirri skoðun að með tilkomu kuenna í stjórnmálum yrðu öll skoðanaskipti
hœuerskari og hið pólitíska skítkast myndi minnka. Höfundur myndarinnar er greinilega á allt
öðru máli.
egar frumvarp um kosninga-
rétt kvenna til sveitastjórna
var á dagskrá á Alþingi 1881
þótti þingmönnum frumvarpið svo
sjálfsagt og í takt við tímann að ekki
tók því að færa rök fyrir því.1 Þrjátíu
árum síðar, þegar fjallað var um rétt
kvenna til embætta og menntunar
var komið annað hljóð í strokkinn.
Þá féllu þung orð og niðurlægjandi
fyrir konur, eins og þau sem eru titill
þessarar greinar.
✓
Oþroskaðar konur og
afbrigðilegar
Aðalmótrök and-kvenréttindasinna
hvar sem var í heiminum byggðust á
því að konan væri líkamlega veikari
en karlinn og mun síðri en hann
andlega. Konur voru álitnar ófærar
um að hugsa rökrétt og þar af leið-
andi gætu þær ekki tekið skynsam-
legar ákvarðanir.
Konan er sköpuð af karlmannin-
um til að hugsa um börn og bú,
annað ekki. Þessar skoðanir voru
t.d. áberandi í norskum bókmennt-
um er kom fram á 20. öldina.2 í Nor-
egi var mikil umræða um kvenrétt-
indi og sitt sýndist hverjum. Árið
1907 var kosningaréttur kvenna til
umræðu í norska þinginu og þar
kom fram sú skoðun að með því að
veita konum kosningarétt væri þeim
fengið tvöfalt vald því þær hefðu til
allrar óhamingju heilmikil völd
bakvið tjöldin.3 Líklega hafa fleiri
verið á sama máli án þess að gera
sér grein fyrir því að konan var eftir
sem áður réttindalaus þjóðfélags-
þegn þó að hún gæti stjórnað manni
sínum og vísast hafa þær verið fleiri
konurnar sem engin áhrif höfðu á J
menn sína.
Bretar voru manna íhaldssamast-
ir hvað varðar jafnrétti kynjanna og
hrifnastir af konunni í hinu litlausa
viktoríanska hlutverki; fögur og föl
stássbrúða að spila á píanó eða
sauma út allan guðslangan daginn.
Þessar konur virtust afar brothættar
og skoðanalausar og því fór það svo
að þegar þær kröfðust réttinda sinna
þótti séntilmönnunum bresku, eins
og norskum kynbræðrum þeirra, að
þær væru ófærar um að taka sjálf-
stæðar ákvarðanir. Tilfinningasemi
kvenna var álitin koma í veg fyrir
skynsamlega hugsun og hlutlæg
skoðanamyndun því ekki á þeirra
færi. Margir karlar áttu auk þess erfitt
með að sjá að nokkurt misrétti væri
fólgið í hinni hefðbundnu hlutverka-
skiptingu kynjanna því þeir töldu
hana náttúrulegt og eðlilegt fyrirbæri
sem ekki væri á valdi manna að
breyta. Sú skoðun var einnig ríkjandi
að þær konur sem tækju þátt í kvenna-
baráttunni væru eitthvað afbrigði-
legar eða:
kynferðislega vanræktar, lesbísk-
ar eða að öðrum kosti, stafi hegð-
un þeirra af móðursýki af völdum
tíðahringsins.'1
Lífsköllun kvenna:
Húsmóðurhlutverkið
Andstaða við menntun kvenna og
þátttöku í nefndum er höfðu með
velferðarmál þjóða að gera var í
sjálfu sér ekki mikil því menntun var
ekki ógnun við veldi karlmannsins,
enda studdu flestir karlmenn kröfur
kvenna í þá átt. Aukin menntun
gerði konuna hæfari móður og hús-
móður því að vel upplýst kona gerði
börn sín (syni sína) að nýtum þjóð-
félagsþegnum. Karlarnir stóðu hvað
mest á móti kjörgengis- og kosn-
ingarétti kvenna auk réttar þeirra til
embætta á sömu forsendum og þeir.
Þ.e. öll þau réttindi sem opnuðu
konum leið inn á hin hefðbundnu
svið karla.
Kvennaskólar áttu töluverðu fylgi
að fagna og var sá fyrsti stofnaður í
Reykjavík 1874. Stofnun hans var
mikilvægt spor í framfaraátt þar sem
konur fengu loks tækifæri til að
mennta sig meira en barnaskólarnir
gáfu kost á. Sú menntun sem
kvennaskólinn bauð upp á miðaði
fyrst og fremst að því að gera kon-
una hæfari móður og húsmóður.
Námið fólst einkum í hinum ýmsu
hannyrðum, þrifnaði, reglusemi,
sparnaði og hússtörfum. Stúlkurnar
fengu vitanlega tilsögn í bóklegum
fræðum s.s. landafræði, sögu,
dönsku, réttritun og reikningi,5 en
markmið fyrstu forstöðukonunnar,
Þóru Melsteð, var engu að síður að
„veita ungum stúlkum tilsögn í hin-
um helstu fræðigreinum, og þá
verklega kunnáttu, sem þær þurfa á
að halda í húsmóðurstöðu."6 Þóra
taldi nauðsynlegt að mennta konur
til hinna hefðbundnu starfa og áleit
þær kynsystur sínar sem fara „út fyr-
ir það svið sem, skaparinn hefur
fyrst og fremst ætlað þeim,“ vera
undantekningar.7 Þóra var vissulega
ekki ein kvenna, hvað þá karla, um
þessa skoðun. í ísafold frá árinu
1884 er að finna grein um kvenna-
72 SAGNIR