Sagnir - 01.04.1989, Síða 76

Erla Hulda Halldórsdóttir
hann kemst að orði: „Náttúran segir
til sín.“18 Konur munu heldur ekki
sækja í þau störf sem þær geta ekki
sinnt sökum líkamlegra ástæðna.
Flestir þingmannanna eru á sama
máli og Hannes, og þykir sjálfsagt
að auka réttindi kvenna. Það geri
þeim kleift að finna út sjálfar hvers
þær eru megnugar og þannig muni
þær hætta að krefjast þeirra karla-
starfa sem þær geta ekki sinnt. Einn
þingmannanna líkti saman konum
og kúm. Hann taldi að konurnar
vildu embættin einungis af því að
þeim væri meinaður aðgangur að
þeim, rétt eins og kýrnar sæktu í
töðuna í næsta bás þó svo að hún
væri síst betri en sú sem þeim stæði
til boða í eigin bás. Sá sami biður
félaga sína því að vera alveg rólega
því að konur muni ekki velja sér
„annan verkahring en þann“, sem
þær væru „færar um að gegna":19
Til hvers eru konur
hæfar?
Það voru aðeins tveir þingmenn,
þeir Jón Jónsson í Múla og dr. Jón
Þorkelsson, sem beinlínis töluðu á
móti frumvarpinu frá 1911. Þeir álitu
báðir að konan væri hreint yndisleg-
ur skapnaður, en hún á að halda sig
á sínu sviði. „Konur eiga að vera
mæður barna sinna og gæta hús-
móðurstarfa á heimilinu", segir Jón
Jónsson, og þykir afkáralegt og öfug-
snúið ef svo færi að karlinn yrði að
sitja heima yfir börnum og búi á
meðan að konan færi um sveitir að
sinna embættiserindum sínum. „Karl-
menn ... [eruj miklu færari um að
gæta opinberra starfa en kvenfólk."20
Um dr. Jón Þorkelsson fjallar
Bríet Bjarnhéðinsdóttir í Kvenna-
blaðinu eftir að frumvarpið var
samþykkt. Bríet sat á þingpöllum á
meðan umræður um frumvarpið
fóru fram og fylgdist grannt með
öllu sem fram fór. í grein sinni hefur
hún eftir Jóni að „þótt konur væru
„góð guðsgjöf til síns brúks“, þá
væru þær ekki færar í embætti, eða
aðrar þær stöður, sem körlum væru
sérstaklega ætlaðar."21 Þessi ummæli
Jóns er ekki að finna í Alþingistíð-
indum en hvort sem hann hefur við-
haft þau eða ekki má segja að í
74 SAGNIR
þeim felist inntak umræðna hans á
Alþingi. Hann telur eins og nafni
hans í Múla að konan eigi að vera
húsmóðir og uppalandi, og í hæsta
máta óeðlilegt að hún sinni öðru
hlutverki en því sem guð og aðrir
karlar hafa ætlað henni. Jón er sér-
staklega á móti embættum í hönd-
um kvenna og þá einkum prests-
embættinu, en kona í prestshempu
stríðir á móti kristnum lögum að
hans'áliti. Þetta rökstyður hann m.a.
með því að Páll postuli hafi boðað
„að konur skuli halda sér saman í
kirkjunni og steinþegja í söfnuðin-
um.“ Jón klykkir út með því, að
frumvarpið hafi verið sett fram til að
þóknast „óvitrari" konum!22
Þingmenn töldu að það væru
nokkur störf sem konur gætu ekki
sinnt jafn vel og karlar. Þar höfðu
þeir einkum í huga sýslumanns- og
læknisembættin, sem kröfðust ferða-
laga um fjallvegi eða aðrar ófærur
og þá oft í tvísýnu veðri. Hins vegar
þótti þeim allt í lagi að samþykkja
frumvarpið þar sem konur myndu
þá fljótt finna sinn rétta farveg.23
„Alt er það öfugt,
sem fer í bága við
lögmál náttúrunnar."24
Árið 1912 kom út á Akureyri bókin
Kvenfrelsiskoriur eftir Stefán Daníels-
son (f.1834). Það verður að segjast
eins og er, að heldur fer lítið fyrir
ritsnilld höfundar enda tilgangurinn
með ritun bókarinnar annar en sá
að hasla sér völl sem rithöfundur. í
henni eru konur búnar að fá öll
möguleg réttindi og sagt er frá fjór-
um konum sem notfæra sér þau og
hætta sér inn á valdsvið karlmanns-
ins. í stuttu máli sagt, þá fer illa fyrir
öllum kvenpersónum sögunnar,
enda sjá þær að konur ráða ekki við
hlutverk karlmannsins. Hamingjuna
finna þær síðan í eldhúsinu, í sinni
réttu stöðu, og karlinn situr einn að
sínu hlutverki. Höfundur segir okk-
ur sitthvað um tíðarandann með riti
sínu og hið skemmtilega er að á
meðan hann er önnum kafinn við
að sýna hvernig fer fyrir konum sem
stíga af sinni réttu braut þá sýnir
Hér er hin dœmigerða íorpokaða piparjúnka komin í hluluerk ytirvaldsins og eru undirmenn
hennar greinlega lítl hrifnir.