Sagnir

Ataaseq assigiiaat ilaat

Sagnir - 01.04.1989, Qupperneq 79

Sagnir - 01.04.1989, Qupperneq 79
Fábjánar og afburðamenn! Rekja má upphaf mannbótastefnunnar allt til utsindabyltingarinnar á 17. öld. eru áskapaðir mismunandi hæfi- leikar eða eiginleikar sem gerir það að verkum að þeir eru mishæfir til að komast af. Náttúran velur úr þá hæfustu og vinnur sjálf að því að bæta hverja tegund. Fram að því er Darwin setti fram í>ýnar hugmyndir, miðuðust athug- anir vísindamanna einkum við það að komast að því af hverju hlutirnir væru eins og þeir voru. En með kenningum Darwins fóru menn að reyna að komast að því hvernig mál- in myndu þróast í framtíðinni. Þró- unarkenning Darwins fékk þannig vísindamenn til að skoða manninn í nýju ljósi. Maðurinn hafði alla tíð verið álitinn fullkomnasta lífveran á jörðinni og Darwin tók undir það en hann benti jafnframt á að maðurinn hefði þróast í gegnum aldirnar og því þótti mörgum rökrétt að gera ráð fyrir að hann myndi halda áfram að Þróast. í framhaldi af því kom upp sú hugmynd hvort ekki mætti með einhverju móti flýta þessari þróun. Mannbótahugmyndir eru þannig komnar fram vegna einlægrar fram- farahyggju og oftrúar á lögmál. Allt fal um mannbætur miðaði að því að búa til betra mannkyn og betra mannlíf. Eru þeir hæfileikalausu hættulegir? Mönnum hefur lengst af verið ljóst að einstaklingar eru mismunandi hæfileikaríkir. Þessi mismunur hef- ur löngum verið notaður til að rétt- læta margs kyns ójöfnuð. En nú fóru menn að skoða þennan ójöfnuð út frá nýju sjónarhorni. Kenning var sett fram um að þeir hæfileikalausu og veiku væru hættulegir framtíðar- heill mannsins. Talið var að slíkir einstaklingar hefðu áður orðið und- ir í lífsbaráttunni og ekki náð að auka kyn sitt. En á seinni tímum hefði manneskjan farið að vinna gegn þessu náttúruvali með þeim afleiðingum að þeir sem undir „venjulegum kringumstæðum" hefðu dáið, fái nú að auka kyn sitt. Þetta átti svo aftur að leiða til þess að teg- undinni homo sapiens færi aftur á þróunarbrautinni. Guðmundur Finn- bogason (1873-1944), heimspeking- ur og landsbókavörður, segir árið 1929 í greininni „Vísindin og fram- tíð mannkynsins": Þeir menn, sem voru fyrir svo sem þrjátíu þúsund árum, virðast ekki hafa verið í neinu ver gefnir en vér nú erum. Þeir voru að meðaltali um 188 cm. á hæð og heilinn M> stærri en í Evrópu- mönnum nú á tímum. Ástæðan til þess, að meðfæddum hæfi- leikum manna fór ekki lengur fram, mun hafa verið sú, að eftir því sem félagslíf og menning óx, varð meira komið undir sam- bandi einstaklinga við þá félags- heild, er þeir lifðu í, heldur en dug sjálfra þeirra. Þeir gátu lifað í skjóli heildarinnar, notið styrks af hjálpargögnum hennar og þar með verið minna undirorpnir náttúruvali.1 Sem sagt mannkynið er ómeð- vitað að vinna gegn sjálfu sér. En hvað er þá til úrlausnar? Jú, hægt er með ýmsum ráðstöfunum að snúa þróuninni til betri vegar. Flestir mannbótasinnar tala um að rétt sé að koma í veg fyrir að „fábjánar og vitfirringar" geti alið af sér afkvæmi en stuðla beri að því að „atorkusamir menn" geri það. Guðmundur Finnbogason vitnar í grein sinni 1929 í enska heimspek- inginn Bertrand Russel (1872- 1970). Russel vildi gera fábjána ófrjóa en varaði jafnframt við því að hætta væri á að stjórnvöld skil- greindu þá fábjána sem væru and- stæðir þeim í stjórnmálum. Russel vildi að flogaveikir menn, drykkju- ræflar o.fl. væru gerðir ófrjóir. Hann viðurkenndi að viss hætta væri á að einn og einn gáfumaður myndi tap- ast við þetta t.d. væri líklegt að Dickens hefði ekki fæðst ef ófrjó- semisaðgerðir hefðu verið gerðar á sínum tíma því að faðir hans mun hafa verið mikið fyrir sopann. En betra er að missa einn gáfumann ef hægt er með því að koma í veg fyrir að margir fábjánar fæðist. Guð- mundur Finnbogason segir að takist að fækka afkomendum fábjána en fjölga afkomendum afburðamanna komi framfarir af sjálfu sér. Aðal- hættan er að mannkyninu fari svo mikið aftur áður en árangur af mannbótaaðgerðum kemur í ljós að ekki verði úr bætt. Því er nauðsyn- legt að flýta mannbótum sem kostur er.2 Ýmsir óttuðust að hvíta kynstofn- inum væri stórkostleg hætta búin. SAGNIR 77
Qupperneq 1
Qupperneq 2
Qupperneq 3
Qupperneq 4
Qupperneq 5
Qupperneq 6
Qupperneq 7
Qupperneq 8
Qupperneq 9
Qupperneq 10
Qupperneq 11
Qupperneq 12
Qupperneq 13
Qupperneq 14
Qupperneq 15
Qupperneq 16
Qupperneq 17
Qupperneq 18
Qupperneq 19
Qupperneq 20
Qupperneq 21
Qupperneq 22
Qupperneq 23
Qupperneq 24
Qupperneq 25
Qupperneq 26
Qupperneq 27
Qupperneq 28
Qupperneq 29
Qupperneq 30
Qupperneq 31
Qupperneq 32
Qupperneq 33
Qupperneq 34
Qupperneq 35
Qupperneq 36
Qupperneq 37
Qupperneq 38
Qupperneq 39
Qupperneq 40
Qupperneq 41
Qupperneq 42
Qupperneq 43
Qupperneq 44
Qupperneq 45
Qupperneq 46
Qupperneq 47
Qupperneq 48
Qupperneq 49
Qupperneq 50
Qupperneq 51
Qupperneq 52
Qupperneq 53
Qupperneq 54
Qupperneq 55
Qupperneq 56
Qupperneq 57
Qupperneq 58
Qupperneq 59
Qupperneq 60
Qupperneq 61
Qupperneq 62
Qupperneq 63
Qupperneq 64
Qupperneq 65
Qupperneq 66
Qupperneq 67
Qupperneq 68
Qupperneq 69
Qupperneq 70
Qupperneq 71
Qupperneq 72
Qupperneq 73
Qupperneq 74
Qupperneq 75
Qupperneq 76
Qupperneq 77
Qupperneq 78
Qupperneq 79
Qupperneq 80
Qupperneq 81
Qupperneq 82
Qupperneq 83
Qupperneq 84
Qupperneq 85
Qupperneq 86
Qupperneq 87
Qupperneq 88
Qupperneq 89
Qupperneq 90
Qupperneq 91
Qupperneq 92
Qupperneq 93
Qupperneq 94
Qupperneq 95
Qupperneq 96
Qupperneq 97
Qupperneq 98
Qupperneq 99
Qupperneq 100
Qupperneq 101
Qupperneq 102
Qupperneq 103
Qupperneq 104
Qupperneq 105
Qupperneq 106
Qupperneq 107
Qupperneq 108
Qupperneq 109
Qupperneq 110
Qupperneq 111
Qupperneq 112
Qupperneq 113
Qupperneq 114
Qupperneq 115
Qupperneq 116
Qupperneq 117
Qupperneq 118
Qupperneq 119
Qupperneq 120
Qupperneq 121
Qupperneq 122
Qupperneq 123
Qupperneq 124
Qupperneq 125
Qupperneq 126
Qupperneq 127
Qupperneq 128
Qupperneq 129
Qupperneq 130
Qupperneq 131
Qupperneq 132

x

Sagnir

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Sagnir
https://timarit.is/publication/1025

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.