Sagnir - 01.04.1989, Qupperneq 80

Egill Ólafsson
Sumir uísindamenn álitu að hœgt vœri að meta gáfur fólks eftir útliti. Myndir af 12 piltum uoru lagðar fyrir274 sérfrœðinga og þeir beðnir að raða
þeim upp eftir gáfnafari. Eftir að piltarnir höfðu gengist undir gáfnapróf kom i Ijós að sérfrœðingunum hafði aðeins tekist að geta sér nokkuð rétt
til með fáuitana (uitkuóti undir 50). Huer er gáfaðastur og huer er heimskastur?
Steingrímur Matthíasson (1876-
1948) læknir skrifaði t.d. grein í
Skírrti 1913 þar sem hann bendir á
að hvíti kynstofninn stefni hraðbyri
að feigðarósi. Steingrímur bendir á
ýmis dæmi máli sínu til stuðnings.
Hann segir að sjúkdómum fjölgi,
glæpum og sjálfsmorðum fjölgi,
úrkynjun sé tíðari, fávitum og geð-
sjúklingum fjölgi. Hann nefnir t.d.
máli sínu til stuðnings að rannsókn
á skólabörnum í New York sýni að
93% þeirra séu vanþroska og að allt
stefni í að geðsjúklingar verði í
meirihluta í Texas í Bandaríkjun-
um. Síðan er hin hæga fjölgun hvíta
kynstofnsins í samanburði við aðra
kynstofna auðvitað mikið áhyggju-
efni.3
Helsti forystumaður mannbóta-
stefnunnar, enski vísindamaðurinn
Sir Francis Galton (1822-1911),
frændi Darwins, taldi að með því að
skoða ættartölur mætti finna ættir
þar sem nær eingöngu væru fábján-
ar, drykkjumenn eða glæpamenn.
Ýmis dæmi voru nefnd þessu til
sönnunar svo sem afkomendur
Martins Kallikaks, sem var hermað-
ur í frelsisstríðinu í Bandaríkjunum.
Af 480 niðjum hans voru 143 skil-
greindir sem fábjánar og aðeins 46
taldir eins og fólk er flest.4 Upp úr
vangaveltum af þessu tagi spratt sú
kenning að vestræn menning væri
að hruni komin.
Að því er best verður séð eru tvær
höfuðröksemdir fyrir mannbótum.
Önnur er að þróun sé staðreynd og
að maðurinn eigi að nota þá þekk-
ingu og þau tæki sem hann hefur, til
þess að flýta þróuninni og beina
henni í æskilegan farveg. Hin rök-
semdin er að heimurinn fari versn-
andi og því verði maðurinn að grípa
inn í hina náttúrulegu þróun ef
mannkynið eigi ekki að úrkynjast en
slík úrkynjun hefði óhjákvæmilega í
för með sér hnignun og tortímingu
mannkynsins.
Ofurmennið
Kenningar um mannbætur eru tengd-
ar hugmynd þýska heimspekingsins
Friedrichs Nietzsche (1844-1900)
um ofurmennið. Nietzsche hreifst af
þróunarkenningu Darwins og því að
baráttan fyrir lífinu hefði getið af sér
æðri tegundir jurta og dýra. Nietz-
sche bjó til nokkuð flókið kenninga-
kerfi þar sem meginþemað er bar-
átta hins veika og hins sterka sem
getur af sér ofurmennið. í kenningu
Nietzsches um þræla- og herrasið-
ferði koma fram þeir tveir pólar sem
mannbótafræðin nærðist á. Annars
vegar er það hugprýðin, hreystin og
drengskapurinn og hins vegar auð-
mýktin, miskunnsemin og veiklynd-
ið. Nietzsche varaði við meðal-
mennskunni og hjarðlífinu. En hann
var ekki einn um að óttast meðal-
mennskuna og óska eftir afburða-
mönnum, enski heimspekingurinn
John Stuart Mill (1806-1873) gerði
það t.d. líka. Nietzsche talar um að
aðaltilgangur mannsins með jarðlífi
sínu sé að framleiða nýja og æðri
veru, sem sé jafnhátt yfir mannkynið
hafin og mennirnir eru yfir dýrin í
dag.5 Kenningar Nietzsches hafa
verið túlkaðar á ýmsa vegu eftir
hans daga. Nasistar hófu hann upp
til skýjanna og notuðu það sem
þeim hentaði úr kenningum hans
sér til framdráttar. í sjálfu sér er ekki
rétt að kenna Nietzsche við nas-
isma. Hann hafði t.d. andúð á gyð-
ingahatri og þýskri þjóðernishyggju.
Ekki er hægt að kenna honum um
hvernig kenningar hans hafa verið
túlkaðar eftir hans daga.
í nasismanum var alls kyns hug-
myndum steypt saman í eitt kenn-
ingakerfi. Nasisminn var fyrst og
fremst stjórnmálahreyfing sem
nærðist á niðurlægingu þýsku þjóð-
arinnar og því stjórnleysi sem
skapaðist eftir fyrri heimsstyrjöld-
ina. Hugmyndafræði nasismans
mótaðist mikið af þessu. Reynt var
78 SAGNIR