Sagnir - 01.06.2005, Blaðsíða 16

KK sextett í Þýskalandi 1955. Klæðaburður hljómsveita á þessum tíma var töluvert stílhreinni en þekkist í dag.
var til dæmis, að mati Jónasar Árnasonar þingmanns,
„menningarfjandsamlegur og siðspillandi sori“ sem mótar „andlegt
viðhorf stórs hluta íslenzkrar æsku.“ xv
Ekki tóku þó allir svo djúpt í árinni þótt þeir væru mótfallnir
Keflavíkurútvarpinu. Til dæmis var í Helgafelli farin önnur leið í
andstöðunni við útvarpið. Þar var mælt með þeirri leið að styrkja
hámenninguna til að hafa sterkt og gott mótafl við Keflavíkurútvarpið.
Ennfremur var lýst áhyggjum af því að Bandaríkjamenn sýndu ekki
sína bestu hlið í útvarpi sínu en það þyrftu þeir að gera ef þeir ætluðu
að vinna kalda stríðið.™ Enn aðrir virtust engu skeyta um þessa
breytingu á útvarpsmenningu landsmanna og var Ríkisútvarpið í þeim
flokki, jafn undarlega og það kann að hljóma. Dagskrárbreytingar urðu
ekki sjáanlegar fyrr en á seinni hluta áratugarins og ekki er að sjá að
útvarpið hafi brugðist við á neinn veg.xvii
Fólk hélt því áfram að stilla á Keflavíkurútvarpið ef það vildi frekar
hlusta á djass, dægurlög og ýmis létt lög frekar en „sinfóníugaulið" og
fræðsluupplestrana í Ríkisútvarpinu. Unga fólkið var líklegast til að
hlusta á Keflavíkurútvarpið enda var lítið sem höfðaði sérstaklega til
þeirra hjá Ríkisútvarpinu.xviíi Með tilkomu Keflavíkurútvarpsins varð
tónlistarumræðan meira áberandi og fjölbreyttari en um leið oft
hvassari. Tónlist og miðlun hennar hafði verið mjög tengd
þjóðemishugsun sjálfstæðisbaráttunnar og var þeim þræði umræðunnar
haldið á lofti þegar fjallað var um Keflavíkurútvarpið líkt og áður hafði
verið gert til vamar karlakóra- og harmónikkutónlist. Við bættust
siðgæðisáhyggjur sem komu fram í hugmyndum um að ákveðin tónlist
væri ekki einungis illa til þess fallin að byggja upp þjóðlegar kenndir
heldur hefði líka beinlínis slæm áhrif á siðferði þeirra sem á hlýddu.
Öldumar lægði að nokkru leyti eftir því sem árin liðu. Ekki var hægt að
rífast um hið erlenda útvarp endalaust, tískubylgjur í tónlist komu og
fóm, innlendar danshljómsveitir sem fluttu dægurlög og djass urðu
bæði betri og vinsælli en áður og svo virtist sem jafnvægi myndi smám
saman komast á.
„FRELSI OG MENNING DAUГ?
Ný tónlistarstefha fór að ryðja sér rúms vestanhafs árið 1955 en hér
á landi sáust þess engin merki - hvorki í dagblöðum, plötubúðum,
Ríkisútvarpinu né hjá danshljómsveitum landsins. Ári síðar læddust
örfá rokklög inn á dagskrá KK sextettsins og annarra danshljómsveita
en þó í fágaðri og djassaðri búningi en upprunalegu lögin vom klædd í.
Árið 1957 varð svo upphaf fyrsta blómaskeiðs rokksins á íslandi en þá
vom sýndar þijár rokkmyndir, allt að 10.000 manns sóttu rokktónleika
Tonys Crombies í Austurbæjarbíói og fyrsta rokkhátíðin var haldin.xix
í raun var rokkið eins langt frá því að
vera þjóðlegt og hugsast gat. Uppruni
þess var hjá blökkumönnum í
Suðurríkjum Bandaríkjanna en ekki í
íslenskum harmonikku- og
karlakórslögum.
Eitt var augljóst frá byijun - rokkið var innflutt og átti sér engar
þjóðlegar íslenskar rætur. í raun var rokkið eins langt frá því að vera
þjóðlegt og hugsast gat. Uppmni þess var hjá blökkumönnum í
Suðuníkjum Bandaríkjanna en ekki í íslenskum harmonikku- og
karlakórslögum." Leið hinnar nýju tónlistar til landsmanna var ekki
miklu þjóðlegri, rokktónlistin ómaði frá Keflavíkurútvarpinu og þaðan
heyrðu margir rokk í fyrsta skipti en það sendi út fjölda rokklaga.
Eitthvað af plötum kom svo til landsins með sjómönnum og reyndu þá
fjölmargir að hlusta saman á þessa nýju spennandi tónlist. Auk þess áttu
kvikmyndir stóran þátt í að kynna þessa nýju tónlistarstefnu fyrir æsku
landsins en þar sá hún í fyrsta sinn hvemig erlendar rokkstjömur
höguðu sér á sviði - sem er óneitanlega áhrifaríkara en að lesa einungis
um það í blöðunum! “
Þegar æskan hafði dmkkið í sig tóna, texta, útlit og viðhorf
rokksins og tileinkað sér það að einhveiju leyti fór boltinn að rúlla.
Nýir söngvarar og hljómsveitir tóku að spretta fram og þá aðallega úr
gagnfræðaskólum. Skóladansæfingar vom undirlagðar af rokki og
haldin vom sérstök böll á sunnudagseftirmiðdögum fyrir unglinga. Auk
þess sáu kaupmenn sér leik á borði og opnaður var ísbar að amerískri
14 Sagnir 2005