Sagnir - 01.06.2009, Síða 17

Sagnir, 29. árgangur
efnalegu tilliti." Árið 1930 var Guðrún kjörin á þing
fyrir Sjálfstæðisflokkinn. Hún hafði gefið út sína eigin
stefnuskrá þar sem hún taldi fram málin sem hún vildi
beita sér fyrir, efst á blaði voru kristindómsmálin. Hún tók
sæti á Alþingi 1931 og var alþingismaður fram á dánardag.
Guðrún lést 1938 í bílslysi. Við lát hennar skrifaði Ólafur
Thors „Við fráfall Guðrúnar hafa smælingjarnir misst
sinn einlægasta málssvara á Alþingi“.21
Guðrún var sitjandi þingmaður þegar frumvarpið um
fóstureyðingar var lagt fram og beitti sér í umræðum
um það á Alþingi. Titill greinarinnar, „þjóð vor strandi
á hinu hættulega blindskeri fóstureyðinganna” er tekin
úr ræðu sem hún hélt þar. í umræðum um frumvarpið
fór Guðrún mikinn. Hún gagnrýndi sérstaklega lækna
fyrir að hafa framkvæmt fóstureyðingar í jafn miklum
mæli og nýopinberaðar læknaskýrslur báru vitni. Einnig
gagnrýndi Guðrún það að engin kona hafi verið fengin
til aðstoðar við samningu frumvarpsins. Ekki hafi verið
vandað til verksins og ekki nægur fjöldi manna beðinn að
veita álit sitt á frumvarpinu, t.d. ljósmæður.22
Þegar líða tók á umræðurnar um frumvarpið sá Guðrún
sigknúna tilþess að benda á að hún væri með frumvarpinu
í aðalatriðum, þó hún vildi að ýmsar breytingartillögur
næðu fram að ganga áður en það væri samþykkt. Aðrir
þingmenn hefðu gagnrýnt sig líkt og hún væri á móti
frumvarpinu. Þeir þingmenn játuðu sök og sögðust hafa
talið að hún væri algjörlega á móti frumvarpinu, ræður
hennar hefðu borið þess vitni.23
Guðrún vildi einungis leyfa fóstureyðingar ef móðirin
væri í bráðri lífshættu. Því fór helst 9 gr. frumvarpsins
fyrir brjóstið á henni, en samkvæmt henni var læknum
leyft að taka tillit til félagslegra aðstæðna varðandi
fóstureyðingar.24 Ein af breytingartillögum Guðrúnar
varðandi frumvarpið var því að taka 9. gr. út. Flestar
breytingartillögur hennar sneru að þessu, annaðhvort
vildi hún taka út málsgreinar sem leyfðu að tekið væri
tillit til félagslegra aðstæðna eða bæta inn orðunum sjúk
eða veikluð fyrir framan orðið kona. Guðrún taldi að 9.
greinin gæti verið teygjanleg og taka Bandalag kvenna
og Ljósmæðrafélag íslands undir það. Guðrún vildi frekar
önnur úrræði fyrir konur frá fátækum heimilum, ekki að
þær „neyddust“ til að fara í fóstureyðingu. Samfélagið,
t.d. sveitastjórnir ættu að aðstoða þær við að framfleyta
öllum þeim börnum sem þær eignuðust.25
I umræðum á Alþingi gagnrýndi Guðrún útkomin rit
sem höfðu það takmark að fræða almenning um kynlíf,
getnað, getnaðarvarnir og fóstureyðingar.
Á síðari árum hefir rignt yfir þjóðina allskonar óhollu
lesmáli um kynferðismálin. Allskonar óþverri af þessu
tægi hefir borizt inn á heimilin og inn í huga unglinganna,
óhreinkað hugsunarhátt þeirra og valdið sýkingu í
sálarlífinu. I ræðu og riti hefir þessari kynferðismálaspeki
verið haldið að þjóðinni og verið hrópuð út um landið í
blöðum, bókum og útvarpi. í viðbót við þenan „fróðleik“”
á nú unga fólkið að fá í veganesti leiðbeiningar þær gegn
barngetnaði, sem frv. gerir ráð fyrir, að læknum sé skylt að
láta í té.26
Einnig segir hún;
Mér hefur ekki virzt skorta fræðsluna um þessa hluti.
Fyrirlestrar hafa verið haldnir og bækur gefnar út, já,
meira að segja í útvarpinu hafa verið haldnir fyrirlestrar
um þessi mál. Og hver er útkoman? Kynsjúkdómar og
fóstureyðingar hafa aukizt, svo að til vandræða horfir.27
Hér hlýtur Guðrún að vera að vitna m.a. í rit Katrínar
Frjálsar ástir. Greinilegt er á þessum greinastúfum að
Guðrún taldi þessi rit hafa veitt þeirri „kynlífsbyltingu“
sem ætti sér stað á landinu meðbyr. Guðrúnu var
greinilega illa við hugmyndir Katrínar um frjálsar ástir
og kynlífsfræðslu, eða líkt og hún kallar það; óþverri og
sýking. Guðrún hefur því að öllum líkindum kannast
við rit Katrínar, en draga má þá ályktanir út frá ræðu
Guðrúnar að slík „kynferðismálaspeki" hefur verið
nokkuð vinsæl meðal almennings.
I umræðum á Alþingi kemur fram að Guðrún sagði
að konan hefði nú þegar þau réttindi að ákvarða hvort
hún eignaðist börn - „Eg held, að hún hafi nú ætíð haft
þann rétt, svo að eigi þurfi að lögfesta hann“28 Ætla má
að þarna sé Guðrún að vísa til rétt konunnar til skírlífis.
Þarna lokaði hún því augunum fyrir öðrum áhrifavöldum
getnaðs, líkt og nauðgunar.
Guðrún var helst á móti fóstureyðingum og öðrum
takmörkunum barneigna vegna aukinnar spillingar og
„kynlífsóhófs" sem því fylgdi. Frjálsræðið væri mest
í stórborgum, þar sem „fjöldinn vill lifa eftir því, sem
hugurinn girnist, og þó um leið, eiga opnar leiðir til
þess að losast við óþægindin, sem afleiðingar lifnaðarins
kunna að hafa í för með sjér.“29 Guðrún taldi fyrstu grein
frumvarpsins, þar sem læknum er skylt að veita konum
leiðbeiningar um varnir gegn óléttu, ýta undir lausung og
ábyrgðarlaust kynlíf. Þannig gætu „óvönduð rosamenni“
notfært sér ungar og saklausar stúlkur, sérstaklega þar sem
það ætti að leyfa innflutning á víni aftur til landsins30,
„en kunnugt væri, að undir áhrifum víns væri siðferðið
veikara en annars og mundu lög um möguleika fyrir
fóstureyðingum ekki bæta ástandið"31
Guðrún benti á samtímahugmyndir um að konan bæri
15