Sagnir - 01.06.2009, Blaðsíða 24

Sagnir - 01.06.2009, Blaðsíða 24
Sagnir, 29. árgangur það var til að afnema ójafnrétti milli stétta eða kynja. Þegar verkamaðurinn lætur ójafnrétti viðgangast milli sín og konu sinnar er það vegna áhrifa borgaralegs hugsunarháttar, útskýrir Ottar Proppé einfaldlega í Þjóðviljanum.31 IV „Og viðbrögð kvennanna við ræðu minni voru slík, að hefði ég endaði á orðunum: „Nú förum við og gerum byltingu", þá held ég að þær hefðu allar fylgt mér eftir. Kannski var yfirsjón að gera það ekki. Mér fannst það oft seinna, þegar margt var komið aftur í gamla farið.“32 Þegar kafað er í heimildir um kvennafrídaginn verður meðal annars að hafa það í huga sem gjarnan vill henda með málstað sem breið samstaða næst um, að allir vildu Lilju kveðið hafa. Hugmyndin að kvennafrídeginum á óumdeilanlega rætur sínar hjá róttækum femínistum sem lögðu áherslu á góð tengsl við láglaunaðar verkakonur, háðu hugdjarfa baráttu við þjóðfélagsmisréttið og voru oft hafðar að háði og spotti fyrir vikið. En þegar þær höfðu tekið þá afstöðu í aðdraganda kvennafrídagsins að hann ætti að höfða til sem flestra kvenna, hvar sem þær stóðu í stétt og pólitík, var við því að búast að ólík öfl styddu aðgerðina og reyndu jafnvel að gera hana að sinni. Marxistar vildu rígbinda kvennabaráttuna við stéttabaráttuna: konur urðu „að hafa á bak við sig sterka og virka hreyfingu sem hefur á að skipa konum sem vilja takast á við þær andstæður sem leiða til misréttis og ranglætis í stéttaþjóðfélagi sem því íslenska“, segir í dreifibréfi frá Einingarsamtökum kommúnista (marx-lenínistar), betur þekktum sem Eik (m-1),33 og blandast engum hugur um hvaða sterku og virku hreyfingu er átt við. Alþýðublaðið gerði tilraun til að eigna Sambandi Alþýðuflokkskvenna hugmyndina að íslenska kvennafrídeginum og afhenti einni þeirra rós með viðhöfn fyrir framlagið.34 OgMorgunblaðið hrósaði konunum á kvennafrídaginn fyrir að vera svona jákvæðar, ekki samanherptar og húmorslausar. „Jákvæð barátta konunnar“ er yfirskrift leiðarans 25. október og gleðst leiðarahöfundur yfir því að konurnar standi vörð um kristilegt siðgæði ogþjóðfrelsi.35 Það er hægt að túlka þennan stuðning ólíkra afla við kvennafrídaginn á jákvæðan hátt og líta á það sem taktískan sigur þeirra sem studdu breiðfylkingu kvenna að hver hafi í rauninni getað túlkað aðgerðina á sinn hátt og tekið þátt á eigin forsendum; þær sem vildu fara í verkfall fóru í verkfall, þær sem vildu taka sér frí tóku sér frí. Það er hins vegar líka hægt að líta svo á að málamiðlunin um kvennafríið hafi verið tvískinnungur, aðferð til að komast hjá þeim óþægilegu afleiðingum sem herskárri aðgerð hefði getað haft. I verkfalli eru settar fram skýrar kröfur sem síðan er reynt að þvinga fram með vinnustöðvun. Aðstandendur kvennafrídagsins lögðu ekki fram neinar sérstakar kröfur, þótt vissulega hafi verið vakin athygli á málefnum á borð við launajafnrétti og dagvistarmál.36 Markmið dagsins var fyrst og fremst vitundarvakning. Vitundarvakning er nauðsynleg allri réttindabaráttu en fremur óljós sem afmarkað markmið og því auðvelt að gera hana að meinlausri, fljótandi hugmynd. Kvennafrídagurinn átti ekki að valda neinum skaða37 ogþar átti ekki að færa neinar fórnir. Konur litu á frídaginn sem verkfall en þorðu ekki að segja það heldur hvísluðu því í eyru hver annarrar þrjátíu árum seinna eins ogþær væru að rifja upp gamalt prakkarastrik.38 V „Aðgerðir kvenna hafa aldrei verið annað en æsingur til málamynda. [...] Það er vegna þess að aðstæður leyfa þeim ekki að sameinast í heild sem skapar sig sjálfa með andstöðu sinni. Þær eiga sér ekki fortíð, sögu eða trúarbrögð sem þeim eru eiginleg. Og þær eiga ekki sameiginlegra hagsmuna að gæta í vinnu eins og oreigarmr. V ið fyrstu sýn virðist sú fullyrðing Þorgerðar Einarsdóttur að kvennafrídaginn hafi skort drifkraft ótrúleg og jafnvel hálfmóðgandi. Hvernig er hægt að afgreiða mótmæli sem 90% íslenskra kvenna tóku þátt í sem hættulaust og lítt ögrandi fyrirbæri? En Þorgerður gerir skýran greinarmun á hugmyndafræði og framkvæmd. Eins og hún tekur sjálf fram lá áhrifamáttur kvennafrídagsins fyrst og fremst í hinni gríðarlegu þátttöku.40 Hana var auðvitað ekki hægt að sjá fyrir, en miðað við þau hörðu viðbrögð sem hugmyndin um verkfall vakti hjá sumum konum er ólíklegt að þátttakan hefði verið svo góð ef sú leið hefði verið farin. Skipuleggjendur kvennafrídagsins tóku þá afstöðu að breið samstaða skipti mestu máli og í þeim anda var til dæmis mikið lagt upp úr því að hafa fulltrúa allra pólitískra hópa með í ráðum 41 (Það er þó rétt að minna á að þverpólitískt samstarf kvenna þarf ekki endilega að hafa í för með sér mjög breiða samstöðu. Rauðsokkahreyfingin starfaði upphaflega á þverpólitískum grundvelli, í þeirri merkingu að hún var ekki flokkspólitísk, en hugmyndir hennar voru samt sem áður byltingarkenndari en svo að hún yrði stór fjöldahreyfing.) Því markmiði að skapa breiðfylkingu um kvennafrídaginn var náð og að því leyti var hann vel heppnuð aðgerð. 22
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88

x

Sagnir

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Sagnir
https://timarit.is/publication/1025

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.