Sagnir - 01.06.2009, Blaðsíða 58

Sagnir - 01.06.2009, Blaðsíða 58
Sagnir, 29. árgangur samhljóðandi atkvæðum. Helstu ákvæði hennar voru eítirfarandi: 1. Að láta rannsaka girðingastæði og girðingarkostnað umhverfis svæðið frá Þingvallavatni milli Almannagjár og Hrafnagjár niður á móts við Ármannsfell og Hrafnabjörg [sjákort]. 2. Að rannsaka, á hvern hátt heppilegast yrði fyrir komið að afnema búfjárrækt og ábúð á býlunum Hrauntúni, Skógarkoti og Þingvöllum ásamt Vatnskoti. 3. Að koma í veg fyrir, að einstakir menn eða fjelög reisi sumarbústaði eða nokkur önnur skýli á svæðinu, sem í 1. lið getur. 4. Að skipa umsjónarmann á Þingvöllum yfir sumarið, er gæti þar góðrar reglu. 5. Að leggja fyrir næsta Alþingi frumvarp til laga um friðun Alþingisstaðarins forna við Oxará, að með töldu umhverfi hans, er æskilegt þykir að friða.19 Kröfur Þingvallanefndar samkvæmt þessari þingsályktunartillögu voru sem endurflutningur á hugmyndum Guðmundar Davíðssonar og áttu margt skilt við hina amerísku alríkisfriðunarleið, þar sem ríkið tæki yfir stóran skika og sæi um rekstur og varðveislu staðarins. Helstu mótrök gegn þessari tillögu komu annars vegar frá Einari Jónssyni þingmanni Rangæinga og hins vegar frá Pétri Ottesen þingmanni Borgfirðinga. Einar notaðist við efnahagsleg rök í ræðum sínum og þó hann teldi að verkefnið ætti vissulega rétt á sér. Tímasetningin væri hins vegar afleit því nú læti á að keyra fram mörg önnur stór, brýn og kostnaðarsöm mál. Nefndi Einar í því sambandi hugsanlega tímabæra launahækkun embættismanna og stofnun Hæstaréttar, og þó hann neitaði því ekki að þörf væri á endurbótum á Þingvöllum þá fannst honum „það hart að láta strika út úr fjárlögunum nauðsynleg útgjöld til brúa og vegagerða fyrir annað eins og þetta.“20 Pétur Ottesen þingmaður sagði aftur á móti að annar liður ályktunarinnar, um afnám ábúðar á svæðinu, bæri vott um óþjóðhollustu. Ef ábúð færi illa með skóginn þyrfti að setja reglur um meðferð svæðisins en ekki leggja niður búsetu á því: Það er uppi sú stefna, að fjölga beri fremur en fækka býlum, og er þá einkennilegt að heyra almennt tal um að leggja búsældarjarðir í eyði. Við verðum að gera allt til að framleiða sem mest, en láta ekki loftkastalamenn og ímyndaðan þjóðarrembing hlaupa í gönur með menn til þ ess, sem miðar að því, að minka framleiðsluna að óþörfu.21 Þeir sem voru fylgjandi friðun töluðu einkum um sóma þjóðarinnar og um einstæða merkingu Þingvalla í hugum landsmanna. Einar Arnórsson prófessor og þingmaður Árnesinga var hlynntur ályktuninni, vildi helst að ætti ekkert að breyta Þingvöllum og taldi að þar hefði aldrei átt að leyfa byggingu húsa og brúa né að leggja í gegnum þingstaðinn veg. Þingvellir ættu að vera sem líkastir því sem þeir voru á þjóðveldisöld. Gagnrýndi Einar því fyrri framkvæmdir: „Þessi staður átti að liggja óhreyfður, annað væri ósæmandi."22 í kjölfar samþykktar þingsályktunarinnar var stofnuð umsjónarmannsstaða Þingvalla. Gegndi Guðmundur Davíðsson henni frá 1920 til 1923 en þá var hún lögð niður. Friðun rædd á þingi 1923 Frumvarp var flutt um friðun Þingvalla árið 1923. Að því stóðu Jónas Jónsson frá Hriflu og Guðmundur Guðfinnsson, þingmenn Framsóknarflokksins. Helstu ákvæði frumvarpsins, sem enn voru á sömu nótum og Guðmundur Davíðsson hafði tekið fram í greinarskrifum sínum, voru þau að takmörk friðlandsins skyldu vera milli Almannagjár í vestri og Hrafnagjár í austri, frá Meyjarsæti í norðri að Þingvallavatni í suðri. Skyldi staðurinn verða „friðlýstur helgistaður Islendinga” frá árinu 1930. Fram að því skyldi starfa þriggja manna nefnd sem í myndu sitja fornminjavörður, sagnfræðingur sá sem tæki að sér ritun sögu Alþingis og formaður Búnaðarfélags íslands. Nefndin átti að kallast Þingvallanefnd og hennar helsta verk væri að vinna að friðun svæðisins fyrir þúsund ára afmæli Alþingis. Nefndin átti að hafa algjört vald yfir öllu svæðinu og þar mætti ekki reisa neinar byggingar nema með leyfi nefndarinnar. Taka skyldi einnar krónu gjald af hverjum gesti sem kæmi á staðinn og andvirðið átti að nota til að prýða staðinn, laga vellina oghuga að skógrækt. Þingvallanefndin átti síðan að ráða umsjónarmann til að framfylgja eftirliti. Hann átti að hafa vald til að meina mönnum aðgang eða reka af svæðinu vegna ölvunar eða ruddalegrar framkomu. I umíjöllun um málið voru ráðherrann Jón Magnússon og íhaldsþingmaðurinn Sigurður H. Kvaran á móti svo stórtækri friðun. Þeir voru á því að friða ætti skóginn „sjerstaklega fyrir of miklu skógarhöggi eða rifi, en um nauðsyn girðinga eru skoðanir skiftar. Svo er og sjálfsagt að halda áfram með það, sem nú er upp tekið og veitt fje til í ijárlögum, að laga þingstaðinn."23 Jón Magnússon taldi ennfremur ekki nauðsynlegt að friða svona stórt svæðis sökum þess að „hin forna þinghelgi mun ekki hafa náð nema frá vatninu upp að Almannagjá og Flosagjá. En ekki um efri vellina."24 56
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88

x

Sagnir

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Sagnir
https://timarit.is/publication/1025

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.