Sagnir - 01.06.2009, Blaðsíða 51

Sagnir - 01.06.2009, Blaðsíða 51
talsvert frábrugðin því sem gerðist víðar annars staðar og þjóðfélagsgerðin var þar að auki allt önnur en í löndum þar sem þéttbýlismyndun var fyrir löngu hafin.7 Ferill bænarskráa og gangur umræðu á þingi Fyrst er það að segja að fyrri bænaskráin var undirrituð í júní 1863, skömmu áður en Alþingi kom saman í Reykjavík. Það ber eflaust vott um það hversu hugmyndir um trúfrelsi voru róttækar að héraðsfundur Þingeyinga að Fremstafelli 26. maí 1863 hafnaði bænarskránni sem Einar Asmundsson bóndi í Nesi í Höfðahverfi, forvígismaður málsins, hafði lagt fyrir fundinn. Hafði Einar orðið fyrir áhrifum af frjálslyndum viðhorfum í þeirri umbrotaöldu sem gengið hafði yfir Evrópu 15 árum áður, en hann var þá búsettur í Kaupmannahöfn. Þar að auki átti Einar vinskap við kaþólska presta sem á Islandi voru undir lok sjötta áratugar 19. aldar og hafa þau tengsl sjálfsagt haft mikil áhrif á frumkvæði hans í þessu máli.8 Þrátt fyrir að verða undir á héraðsfundi lét Einar ekki deigan síga, leitaði eftir undirskriftum manna utan fundar og náði alls 22 slíkum.9 Framvindan í héraðinu var svipuð tveimur árum síðar þegar önnur bænaskrá um trúfrelsi var send þaðan. Þó sleppti Einar því þá að leggja skrána fyrir héraðsfund og leitaði strax eftir undirskriftum sem erfiðlega gekk, en einungis 10 lögðu nafn sitt undir bóninaþað árið.10 Á þinginu 1863 var bænaskráin lögð fyrir það til umræðu. Hún tók alllangan tíma með hvössum skoðanaskiptum, þrátt fyrir að Jón Sigurðsson á Gautlöndum, fyrsti framsögumaður, mæltist til þess „að þingmenn töluðu sem minnst um hana nú, og með þeirri hógværð og stillingu, sem máli þessu er samboðið“.n I umræðunum komu fram tillögur annars vegar um að senda málið til sérstakrar þingnefndar oghins vegar að málið yrði tekið til skoðunar ásamt öðrum málum er tengdust rýmkun á borgaralegum réttindum í 1. eða 2. nefnd í stjórnarbótarmálinu. Voru báðar tillögurnar leiddar til lykta í atkvæðagreiðslu undir lok umræðna þar sem bóninni var vísað frá þinginu með yfirgnæfandi meirihluta, fyrst frá sérstakri nefnd með 20 atkvæðum gegn 3 og síðan frá nefnd í stjórnbótarmálinu með 15 atkvæðum gegn engu.12 Umfjöllun Alþingis 1865 um bænaskrá þess árs um trúfrelsi var heldur styttri en þrefið tveimur árum áður. Enn og aftur var það Jón á Gautlöndum sem hafði framsögu um málið og lét að því liggja að margir af nýjum þingmönnum á Alþingi kynnu að taka betur í málið en sumir af fyrirrennurum þeirra 1863.13 Jóni varð ekki að ósk sinni og fékk málið víðlíka móttökur, ef ekki harðneskjulegri, en tveimur árum áður. Umræðurnar Sagnir, 29. árgangur EinarÁsmundsson í Nesi voru afar stuttar, en enginn tók til máls sem lýstu sig bóninni fylgjandi. Var málið fellt frá fyrirhugaðri nefnd með miklum mun, 21 atkvæði gegn 2.14 Hvaðvildu Þingeyingarnirí trúfrelsismálum? Þegar bænaskrárnar eru skoðaðar er nokkur blæbrigðamunur á þeim. Svo dæmi sé tekið eru kaþólikkar sérstaklega nefndir í skránni frá 1863 og olli það nokkrum titringi hjá nokkrum þingmönnum það ár. Krafa þeirra 22 sem settu nafn sitt undir skrána 1863 var engu að síður skýr. Nú skyldi leyfa „öllum kristilegum trúarbragðaflokkum ... fullkomið trúarfrelsi hér á landi og allt það úr lögum numið, sem því hefir verið til fyrirstöðu.”15 Eftirtektarvert er að hér vilja Þingeyingarnir einungis trúarfrelsi fyrir kristna trúflokka. Töldu bænaskrármenn að Islendingar ættu njóta frelsis í þessum málum til jafns við samþegna sína í Danmörku, enda „sé hverjum skynsömum og menntuðum manni Ijóst hve ósanngjarnt og illa tilfallið það er, að leyfa ekki hverjum kristnum manni að þjóna guði með þeirri aðferð, er sannfæring manns býður”.16 Bænaskráin frá 1865 var um margt ítarlegri í röksemdafærslu sinni og tók í ýmsum tilvikum mið af því hvernigandstaðaviðfyrribænaskrávarrökstuddáþinginu 49
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88

x

Sagnir

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Sagnir
https://timarit.is/publication/1025

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.