Sagnir - 01.06.2009, Blaðsíða 69

Sagnir - 01.06.2009, Blaðsíða 69
Sagnir, 29. árgangur Saga og minni Tilurð þjóðarsáttarinnar hefur lítt verið rannsökuð af sagnfræðingum. Einungis tveir þeirra hafa fest þessa sögu á blað, Helgi Skúli Kjartansson í yíírlitsriti sínu ísland d 20. öldog Guðmundur Magnússon í bók sinni Frá kreppu til þjóðarsdttar. Rit Helga Skúla, ísland á 20. öld, er yfirlitsrit og því er eðli málsins samkvæmt stiklað á stóru í sögu lands og þjóðar á 20. öld. Þeir sem aðhyllast þá söguskoðun að hlutur ríkisstjórnarinnar í þjóðarsáttinni hafi verið hverfandi hafa m.a. rökstutt mál sitt með tilvísunum í fyrrnefnt verk Guðmundar Magnússonar, en þar er að finna 28 blaðsíðna kafla um þjóðarsáttina. Hann kemst sem fyrr segir að þeirri niðurstöðu að allt frumkvæði að samningunum, gerð þeirra og eftirfylgni, hafi verið verk aðila vinnumarkaðarins21 og þakkar Einari Oddi Kristjánssyni, Ásmundi Stefánssyni og Guðmundi J. Guðmundssyni, sem Gunnari Birgissyni, fyrrverandi varaformanni VSI, tókst að lempa til þátttöku vegna vinskapar frá gamalli tíð.22 Guðmundur segist hafa fengið afdráttarlausa niðurstöðu rannsóknar sinnar með því að ræða við stjórnmálamenn, embættismenn og forystumenn í verkalýðshreyfingu og meðal vinnuveitenda á tíma þjóðarsáttar.23 í tilvísanaskrá þjóðarsáttarkafla bókarinnar er að finna eftirfarandi viðmælendur: Einar Oddur Kristjánsson, formaður VSl 1989-1992, Ásmundur Stefánsson, forseti ASÍ 1980— 1992, Þórarinn V. Þórarinsson, framkvæmdastjóri VSl 1986-1999 og Arnar Sigurmundsson, formaður Landssambands fiskvinnslustöðva. Heimildarmenn Guðmundar eru þrír forystumenn atvinnurekenda og einn forseti ASI.24 Það sem vekur athygli við rannsókn Oþekkti embættismaðurinn, stytta eftir Magnús Tómasson Guðmundar er að hugmynd Þrastar Ólafssonar frá 1985, sem telja má fyrirmynd þjóðarsáttarinnar25 og síðar verður vikið að, er hvergi að finna. Einnig er furðulegt að Guðmundur skuli ekki hafa komið auga á að efnahagsaðgerðir ríkisstjórnarinnar voru forsenda fyrir þjóðarsáttarsamningunum.26 Mér er minnisstætt þegar Axel Kristjónsson, kennari minn í Melaskóla forðum, sagði okkur krökkunum frá Kópavogsfundinum 1662 þungur á brún. Hann var trúr þeirri ríkjandi söguskoðun að erfðahyllingin á Kópavogsfundinum 1662 hafi verið þvinguð fram með hótunum Henriks Bjelke hirðstjóra undir byssukjöftum soldáta hans. Þessi lífsseiga saga er í stuttu máli á þá leið að Brynjólfur biskup Sveinsson hafi í fyrstu neitað að skrifa undir eiðskjalið, en Bjelke hafi þá bent á hermenn sína sem stóðu hjá í viðbragðsstöðu með brugðnar byssur og spurt hann hvort hann „sæi þessal' Biskup og þingheimur hafi þá brotnað, einnig Árni Oddsson, lögmaður, sem að lokum skrifaði undir grátandi.27 Þessi útgáfa sögunnar rataði í sagnfræðirit og kennslubækur við lægri sem æðri skóla landsins sem söguleg staðreynd og til hennar er oft vitnað í ræðu og riti. Það sem gerir sögu þessa ótrúverðuga er að hennar er ekki getið í samtímaheimildum eða frásögnum. Samt sem áður var framganga Henriks Bjelke að ósekju talin táknræn fyrir svívirðu og harðræði Dana gagnvart Islendingum.28 Ofangreint dæmi sýnir hvernig saga getur orðið að sagnfræðilegri staðreynd, goðsögn sem varðveitist og er flutt áfram. Slíkar goðsagnir finnast í öllum mannlegum samfélögum og eru hluti af sameiginlegu minni (e. collective memory) okkar. En hvernig verða minningar þjóða til, hver varðveitir þær og heldur þeim við? Hvaða
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88

x

Sagnir

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Sagnir
https://timarit.is/publication/1025

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.