Sagnir - 01.06.2009, Blaðsíða 68

Sagnir - 01.06.2009, Blaðsíða 68
Sagnir, 29. árgangur Einari Oddi hans mikla þátt og frumkvöðlastarf við gerð þjóðarsáttarsamninganna árið 1990. ... hann [forsetinn] skreytir sig með lánsfjöðrum, samanber dæmalausa sögufölsunarræðu hans á málþingi til heiðurs Steingrími Hermannssyni áttræðum“13 Þorsteinn Pálsson, ritstjóri Fréttablaðsins og fyrrverandi forsætisráðherra, taldi að mikið þyrfti „til að koma þegar allir eru á eitt sáttir um að einn maður hafi átt svo ríkan þátt í að sameina hagsmuni umbjóðenda beggja þessara samtaka þegar mikið lá við. ... Vel fer á því að merki þess manns sem hafði nógu sterka hugsjón og sannfæringu til að ryðja lokakafla brautarinnar skuli risið á Flateyri!114 Reynir Traustason, ritstjóri DV, sagði í leiðara blaðsins: „Einar Oddur var virtur og dáður af öllum almenningi vegna framlags síns til þjóðarsáttar árið 1990 á tímum verðbólgu og ringulreiðar í efnahagsmálum. ... Einars Odds sem af fullri innistæðu var kallaður Bjargvætturinn frá Flateyri vegna framlags síns til sáttar í atvinnulífinu“15Hrafn Jökulsson minntist Einars „fyrir hans ómetanlega þátt í þjóðarsáttinni 1990, sem rauf vítahring sjálfkrafa hækkana og lagði grunn að margra ára velmegun. Hann fékk þá nafnbót, sem er merkilegri en nokkur aðalstign, að vera kallaður bjargvætturinn.16 Andstæð söguskoðun Ætla mætti í ljósi þess fjaðrafoks sem ræða forsetans olli að þar væri á ferðinni ný og einstök söguskoðun, en svo er ekki. Steingrímur Hermannsson fjallar um tilurð þjóðarsáttarinnar í ævisögu sinni. Þar bendir hann á að hlutur ríkisins hafi ekki aðeins falist í að greiða fyrir samningum, heldur hafi grundvöllur þjóðarsáttarinnar verið rekstrarskilyrðin sem atvinnulífinu voru sköpuð með hægfara aðlögun gengis á árinu 1989. Þar sem aðlögunin hafi verið gerð í sátt við verkalýðshreyfinguna var komið í veg fyrir kollsteypu og óðaverðbólgu. Til grundvallar þeim markmiðum sem sett voru um þróun kaups og verðlags var efnahagsstefna ríkisstjórnarinnar. En „mikilvægast var þó ef til vill að ríkisvaldið beitti sér fyrir öllu sem að því sneri í lágum hljóðum og á bak við tjöldin. Galdurinn fólst í því að aðilar vinnumarkaðarins ættu sviðið."17 Þórður Friðjónsson, fyrrverandi efnahagsráðgjafi Steingríms, hefur svipaða sögu að segja: „Ekki síst skipti máli að leyfa frumkvæðinu að haldast á taflborði samningsaðilanna á vinnumarkaði en um leið koma skýrum skilaboðum til þeirra á bak við tjöldin um hvað væri raunsætt í kröfugerð þeirra á hendur ríkinu“18 Guðmundur J. minnist í ævisögu sinni óteljandi viðræðufunda með ráðherrum ríkisstjórnarinnar í aðdragandaþjóðarsáttarinnar. „Það hefði verið óhugsandi að gera slíka samninga án náins samráðs við ríkisstjórnina. Steingrímur Hermannsson forsætisráðherra hélt mjög vel á málum í þessari samningsgerð allri...19 Frásögn Halldórs Björnssonar, fyrrverandi varaformanns ogsfðar formanns Dagsbrúnar, er keimlík söguskoðun Olafs Ragnars: Mér hefur hins vegar alltaf þótt þáttur Olafs Ragnars Grímssonar vanmetinn þegar kemur að tilurð Þjóðarsáttarsamninganna. Það hefur mikið verið gert úr þætti Guðmundar J. og Einars Odds og án baráttu þeirra tveggja hefði aldrei orðið af þessum samningum. Þeir lögðu nöfn sín og virðingu á vogarskálarnar. Hins vegar er jafn ljóst að þjóðarsáttin hefði heldur aldrei orðið til nema fyrir tilstilli Ólafs Ragnars í stóli fjármálaráðherra. Hann var vakinn og sofinn að koma málum í gegn til að skapa réttu skilyrðin.20 I dag eru því við lýði tvær afar ólíkar söguskoðanir um tilurð þjóðarsáttarinnar. Hin viðtekna söguskoðun, sú sem hefur ratað inn í sagnfræðirit og vísað er í sem sögulega staðreynd, er að ríkisstjórnin hafi elcki haft styrk til að taka sjálfstætt á efnahagsvandanum. Aðilar vinnumarkaðarins hafi átt allt frumkvæði að samningunum, gerð þeirra og eftirfylgni. Rikisstjórnin var áhorfandi í þessu ferli, sem þó reyndist henni himnasending. Þremur einstaklingum er þakkað öðrum fremur, „bjargvættinum“ Einari Oddi Kristjánssyni, Asmundi Stefánssyni og Guðmundi J. Guðmundssyni, sem Gunnari Birgissyni tókst að lempa til þátttöku. Hin skoðunin, sem Ólafur Ragnar og Steingrfmur halda fram, er að ríkisstjórnin hafi af markvissri herkænsku og stjórnvisku í efnahagsmálum lagt grundvöll að skynsamlegumkjarasamningumogþarmeðstýrtþjóðinni út úr ólgusjó verðbólgu inn á lygn mið stöðugleika og hagsældar. Þetta þurfti að gerast á bak við tjöldin til að forystumenn stéttarsamtaka fengju svigrúm, sviðsljósið og jafnframt heiðurinn. Af hverju urðu svo harkaleg viðbrögð við söguskoðun forsetans? Skiptir einhverju máli hvernig þessi saga er sögð ? Ef betur er að gáð má sjá að andstæðar söguskoðanir skiptast eftir pólitískum línum. Það er alkunna að þjóðarsáttin hefur fest sig í sessi sem efnahagslegt afrek og því augljóst að um mikla pólitíska hagsmuni er að tefla. Tekist er á um hverjum þjóðarsáttin er að þakka, hverjir kváðu niður verðbólgu og komu á stöðugleika. Þeim sem betur hafa í því tafli er mögulegt að halda á lofti ákveðinni hugmyndafræði, sem aftur getur greitt leið þeirra til pólitískra áhrifa og valda. 66
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88

x

Sagnir

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Sagnir
https://timarit.is/publication/1025

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.