Sagnir - 01.06.2009, Blaðsíða 73

Sagnir - 01.06.2009, Blaðsíða 73
Sagnir, 29. árgangur Einari Oddi minnisvarða. ASÍ samþykkti þátttöku, en þegar til kom var athöfnin með allt öðru sniði en ASI hafði verið gert Ijóst, eða hugsað sér.87 Lokaorð f kjölfar þjóðarsáttarsamninganna 1990 efuðust margir um ágæti þeirra og hægrimenn gagnrýndu þá á vettvangi Morgunblaðsins. Gagnrýnin sneri að aðkomu ríkisins, því slíkt gengur gegn því sjónarmiði frjálshyggjunnar að markaðslögmálin skulu ráða för og að almennir kjarasamningar séu í verkahring og á ábyrgð aðila vinnumarkaðarins. Sjálfstæðisflokkurinn stóð utan ríkisstjórnar og átti þar af leiðandi ekki aðild að samningunum. En þegar frá leið sáu menn að þjóðarsáttin hafði verið mikið þjóðþrifamál og því rak pólitísk nauðsyn sjálfstæðismenn til að eigna sér hlutdeild í afrekinu. Ætla má að á þeim bæ hafi þótt afleitt að vinstri stjórn ætti heiður skilinn fyrir efnahagslegt afrek. Jafnframt hófst markviss sköpun sögu þjóðarsáttarinnar og úr varð hin viðtekna söguskoðun, að ríkisstjórnin hafi ekki haft styrk til að taka sjálfstætt á efnahagsvandanum. Aðilar vinnumarkaðarins hafi átt allt frumkvæði að samningunum, gerð þeirra og eftirfylgni. Lagt var kapp á að gera mikið úr aðkomu Einars Odds Kristjánssonar og VSÍ, með fulltingi Ásmundar Stefánssonar og Guðmundar J. Guðmundssonar. Of mikið er gert úr hlut Einars Odds Kristjánssonar; það stangast á við heimildir að hann hafi verið höfundur eða bjargvættur þjóðarsáttar. Tveimur mánuðum fyrir samninga voru hugmyndir hans óljósar og fjarri þjóðarsátt. Hins vegar vann Einar Oddur sér traust á öllum vígstöðvum og hvatti mjög eindregið til að fara þessa leið. Hvað þetta varðar er framlag hans til þjóðarsáttarinnar óumdeilt. En ástæða kapps Einars Odds var sú að þjóðarsáttin var einkar hagstæð atvinnurekendum. Einnig er gert of mikið úr hlut Ásmundar Stefánssonar. Hann hafði verið andsnúinn hugmyndum af þessu tagi og hafnað hugmyndum Þrastar Olafssonar 1985 og niðurfærsluleið forstjóranefndarinnar 1988. Hann var andvígur því að afnema kauptryggingarákvæði og var algjörlega andvígur því að afnema verðtryggingu í heild. Hinsvegar var þáttur Ásmundar afgerandi þegar hann féllst á að fara þessa leið, það var hann sem að lokum tryggði tilstyrk ASI. Það stenst ekki við nánari athugun að Gunnar Birgisson hafi fengið Guðmund J. til þátttöku. Allar heimildir benda til að hlutur Guðmundar J. í þjóðarsáttinni hafi verið stór. Hann var sannfærður um ágæti hugmynda Þrastar Ólafssonar og hafði lengi talað fyrir slíkum samningum á vettvangi verkalýðshreyfingar, atvinnurekenda og ríkisstjórnar. ASl og Ásmundur Stefánsson samþykkja ríkjandi söguskoðun vegna hagsmuna er tengjast jákvæðri ímynd. ASI lætur kyrrt liggja þar sem þjóðarsáttin flokkast með helstu afrekum sambandsins á 20. öld. Heimildir herma að Ásmundur sem þá hafði verið forseti í 10 ár, hafi stefnt á annan starfsvettvang. Því má ætla að hann hafi viljað skilja vel við og lyfta þessu tímabili sínu sem forseti ASÍ. í aðdraganda þjóðarsáttar er afar líklegt að rykið hafi verið dustað af tillögum Þrastar Ólafssonar frá árinu 1985. Margt bendir til að hugmyndir hans hafi verið lagðar til grundvallar samningagerðinni seint á árinu 1989. Svo margt líkt er með tillögum Þrastar og þjóðarsáttinni 1990, að útilokað er annað en að hugmyndir hans hafi verið hafðar til hliðsjónar. Ef hægt er að tala um hugmyndafræðilegan höfund þjóðarsáttarinnar 1990, þá er það tvímælalaust Þröstur Ólafsson. Bautasteinn sá er reistur var á Flateyri til minnast framlags Einars Odds Kristjánssonar til þjóðarsáttarsamninganna er dæmigerður fyrir þátt valdastofnanna 1 sköpun og varðveislu minninga. Með því að skapa slíkan stað minninga getur samtíminn endurskapað og viðhaldið ákveðinni sögu í þágu ákveðinna hagsmuna. Það vekur athygli að framlag Einars Odds til þjóðarsáttar varð ekki til þess að hann fengi vegtyllur innan Sjálfstæðisflokksins þann rúma áratugsem hann sat áþingi. Þegar Einar Oddur fellur sviplega frá, þá er það hins vegar nýtt ósmekklega til að festa goðsögnina enn frekar í sessi. Ríkjandi söguskoðun er því afbökuð saga og dæmi um markvissa sköpun sögu með það að leiðarljósi að miðla hagsmunum stjórnmálaafls. Markmiðið er að sveigja söguna að atvinnurekendum og Sjálfstæðisflokknum með því að útiloka ríkisstjórn Steingríms Hermannssonar. Með þessu móti er haldið á loffi ákveðinni hugmyndafræði og stoðum rennt undir pólitískt vald. Hetjurnar voru aðilar vinnumarkaðarins sem komu ríkisstjórninni til bjargar á ögurstundu. Langt var seilst í þessari sögusköpun er Gunnari Birgissyni var þakkaður stuðningur Guðmundar J. Síðar var enn lengra seilst er Hannes Hólmsteinn Gissurarson þakkaði Davíð Oddssyni efnahagslegan ávinning þjóðarsáttar. Þjóðarsáttin er dæmigerð stofnanagoðsögn sem valdastofnanirnar, Samtök atvinnulífsins, Sjálfstæðisflokkurinn og Morgunblaðið hafa skapað og viðhaldið með pólitískri einræðu og stað minninga. ASÍ virðist svo samþykkja þessa goðsögn, þar sem þjóðarsáttin styrkir ímynd sambandsins og flokkast 71
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88

x

Sagnir

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Sagnir
https://timarit.is/publication/1025

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.