Sagnir - 01.06.2009, Síða 39

Sagnir - 01.06.2009, Síða 39
Sagnir, 29. árgangur Kristin trú sem þjakandi og styrlqandi afl Sterk tvíhyggja einkenndi hugmyndir fólks um konur þ.e. á þessum tíma, annað hvort voru þær hylltar fyrir kynferði sitt eða ýtt niður í öskuna. Þær voru þjakaðar af erfðasyndinni og samkvæmt skilgreiningum kristinna rita í meiri hættu á að ánetjast illum öflum en karlar. Höfundi Tímóteusarbréfs fannst að með syndafalli Evu hefði konan fyrirgert rétti sínum til að taka þátt í opinberu lífi, það er sök Evu að syndin komst í heiminn og fyrir það eru konur enn að gjalda.33 Tilvitnunin í syndafallið hefur í gegnum tíðina verið notuð til að réttlæta undirokun kvenna. En þrátt fyrir syndsamlega náttúru kvenna var orðum Páls postula um að karlar og konur, frjálsir menn og þrælar yrðu jöfn á himnum, höfð í hávegum.34 Karlmenn höfðu meira frelsi til athafna en konur og voru í nánari snertingu við heiminn utan heimilisins. Því hefur verið haldið fram að karlar fremur en konur hafi fundið til spennu gagnvart siðferðilegum kenningum kirkjunnar. Drykkjuskapur, lauslæti og slíkar syndir áttu fremur helgað land í heimi karla.35 Karlmönnum leyfðist að teygja siðareglur kristni og þar af leiðandi samfélags lengra en konur, svo sem í sambandi við framhjáhald. Mun vægar var tekið á framhjáhaldi karlmanna en kvenna. Ef kona gerðist sek um slíkt athæfi gat það haft alvarlegar afleiðingar í för með sér, fjársekt og jafnvel fangelsisvist, á meðan karlmaður var ávítaður. Sérstaklega voru konur varaðar við líkamlegum samskiptum við hitt kynið. Þær áttu á hættu að verða ófrískar utan hjónabands, en konur sem það henti áttu ekki viðreisnar von í hinu íslenska sveitasamfélagi. Kristin trúarrit voru án efa grunnur siðferðisskoðana fólks. Þeirri hörku sem beitt var í siðferðismálum kvenna á því rætur að rekja til kristinna rita.36 Á síðustu áratugum hafa feminískir guðfræðingar tekið hina kristnu hefð til endurskoðunar, mikið hefur borið á gagnrýni í garð karllægni kristni og kristinna rita, þ.á.m. Biblíunnar. Fræg er umfjöllun femíníska heimspekingsins og guðfræðingsins Mary Daly um fórnarlambshugsunarhátt eða scapegoat mentality. Samkvæmt Arnfríði Guðmundsdóttur kemst Daly að þeirri niðurstöðu í bók sinni Beyond God the Father (1973) að Kristur sé ekki heppileg fyrirmynd fyrir konur. Arnfríður telur hugmyndir Daly benda til þess að konur fremur en karlar hafi verið hvattar til að tileinka sér hugsunarhátt fórnarlambsins. Sá hugsunarháttur einkennist af eiginleikum eins og fórnandi elsku, umburðarlyndi gagnvart þjáningu, auðmýkt og hógværð. Kristi eru eignaðir þessir eiginleikar og því telur Daly að fyrirmynd Krists hafi ýtt undir fórnarlambshugsunarhátt á meðal kvenna.37 Hún tekur jafnvel svo djúpt í árinni að eina leið kvenna til frelsunar sé að yfirgefa kirkjuna. Þeir eiginleikar sem eignaðir eru Kristi og konum stuðla að aukinni kúgun kvenna séu þeir skoðaðir út frá forsendum feðraveldisins. Arnfríður Guðmundsdóttir segir að konur hafi lagt sig fram við að feta í fótspor Krists. Þær leituðust við að lifa lífi sínu eftir kærleiksboðum hans og taka hagsmuni annarra fram yfir sína eigin.38 Þjáningin var upphafin og Guði þakkað fyrir að senda þjáninguna til manna sem hluta af þroska og lærdómsferli. En það er varhugavert að setja fórn og þjáningu á háan stall. Ef samþykkt er að þjáning sé af hinu góða er sú hætta fyrir hendi að ekkert verði að gert til að breyta viðverandi ástandi.39 Jafnvel má tala í þessu samhengi um trúarlega nauðhyggju. Sú skoðun að allt sé fyrirfram ákveðið af Guði getur orðið til þess að menn taki ekki ábyrgð á eigin lífi.40 Kristnum ritum er tíðrætt um hlutverk og eðli kvenna eins og áður segir. En kristni og kristin trúarrit höfðu ekki eingöngu neikvæð áhrif á hugmyndir kvenna um sjálfar sig. Konur leituðust við að samsvara sigþeim hlutverkum sem kristni og samfélag áréttaði þeim. Trúin veitti konum styrk á erfiðum tímum, þær báru mikla lotningu fyrir guðs orði og leituðu til persónulegs Guðs á erfiðum tímum sem og í daglegu amstri. Sýnt hefur verið fram á að samfélagsstaða kvenna hafi stuðlað að því að viðhalda trúrækni þeirra.41 Almennt áttu konur litla von um að geta menntað sig, þær komust í litla snertingu við annað en það sem viðkom heimilinu. Karlmenn áttu auðveldara með að kanna heiminn, hann var óskiljanlegra fyrirbæri fyrir ómenntaðar konur sem fannst þær léttvægur þráður í vef almættisins.42 Kristin trúarrit urðu konum mikilvægt hjálpartæki á seinni hluta 19. aldar, trúararfinn nýttu þær sér til að styrkjabaráttumál sín. Kenningar Lúthers um persónulegt samband einstaklinga við æðri máttarvöld hjálpuðu þar mikið til43 Lúther hvatti til þess að Biblían væri lesin í Ijósi Krists. Ljóst er að Kristur gekk í mörgum tilfellum þvert á viðteknar hugmyndir um konur. Hann hélt fram jafnréttissjónarmiðum í samfélagi sem einkenndist af yfirráðum karlmanna. Margir komu að samningu og samsetningu ritningarinnar og því skyggja ríkjandi viðhorf í garð kvenna á það jafnræði sem Jesú boðaði.44 Siðferðilegum gildum var haldið að konum í mun ríkari mæli en körlum, litið var alvarlegri augum á syndir kvenna en karla þó að karlmenn hafi frekar iðkað það sem taldist syndsamlegt líferni en konur. Á seinni hluta 19. aldar tóku konur að gagnrýna þá neikvæðu mynd sem birt er 37
Síða 1
Síða 2
Síða 3
Síða 4
Síða 5
Síða 6
Síða 7
Síða 8
Síða 9
Síða 10
Síða 11
Síða 12
Síða 13
Síða 14
Síða 15
Síða 16
Síða 17
Síða 18
Síða 19
Síða 20
Síða 21
Síða 22
Síða 23
Síða 24
Síða 25
Síða 26
Síða 27
Síða 28
Síða 29
Síða 30
Síða 31
Síða 32
Síða 33
Síða 34
Síða 35
Síða 36
Síða 37
Síða 38
Síða 39
Síða 40
Síða 41
Síða 42
Síða 43
Síða 44
Síða 45
Síða 46
Síða 47
Síða 48
Síða 49
Síða 50
Síða 51
Síða 52
Síða 53
Síða 54
Síða 55
Síða 56
Síða 57
Síða 58
Síða 59
Síða 60
Síða 61
Síða 62
Síða 63
Síða 64
Síða 65
Síða 66
Síða 67
Síða 68
Síða 69
Síða 70
Síða 71
Síða 72
Síða 73
Síða 74
Síða 75
Síða 76
Síða 77
Síða 78
Síða 79
Síða 80
Síða 81
Síða 82
Síða 83
Síða 84
Síða 85
Síða 86
Síða 87
Síða 88

x

Sagnir

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Sagnir
https://timarit.is/publication/1025

Link til dette eksemplar: 1. tölublað (01.06.2009)
https://timarit.is/issue/367039

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.

1. tölublað (01.06.2009)

Gongd: