Sagnir - 01.06.2009, Page 63

Sagnir, 29. árgangur
skóginum, eða banna hana að sem mestu leyti. Reyndar
var það síðan önnu deila um það hvort að skógurinn væri
nokkuð í afturför því mjög hafði viðarkolagerð dregist
saman eftir komu skosku ljárinnar 1880. Eflaust hefur
spilað inn í von manna að málið leystist af sjálfu sér með
framtaki einstakra manna, eins og Matthías Þórðarson sá
fyrir sér, ekki væri þörf á stórri alríkisfriðun.
Meginrökin fyrir friðun Þingvalla virðast þó á endanum
ekki hafa verið þau að skynsamlegt væri að friða stórt svæði
fyrir fólk til að njóta eða til að laða að erlenda ferðamenn.
Ekki heldur þau að hér þyrfti að vernda fallega náttúru
fyrir eyðileggingarmætti mannsins. Vissulega spiluðu
þessi rök með. Það var og er einstök náttúra og útsýni
á Þingvöllum og það sáu menn. Sagan spilaði kannski
enn stærri hlut; þarna hafði verið aðalsamkomustaður
þjóðarinnar í rúm 800 ár ogþví væri nauðsynlegt að passa
upp á hann og koma í veg fyrir að þar yrðu gerðar óþarfa
óafturkallanlegar framkvæmdir. í því samhengi virðist
almenn samstaða á þingi fyrst komast á árið 1928 þegar í
ljós hafði komið að stjórnin hafði lítið sem engin forráð
yfir aðalleiksviði komandi hátíðar, alþingishátíðarinnar
1930. Síðan má líka líta svo á, að ráðamenn þjóðarinnar,
sem voru áhugasamir um umhverfið og helgi Þingvalla,
hafi einungis nýtt sér alþingishátíðina til að na tökum á
svæðinu ogþar með getað búið til friðlýst helgisvæði fyrir
alla þjóðina þegar hugur hennar beindist að staðnum.
í það minnsta var ákveðið að fara að hinni amerisku
friðunarleið þar sem stórt svæði var tekið undir friðun.
Vilji var fyrir hjá þingmönnum að telja ahrifasvæði
Þingvalla mjög vítt og varast þyrfti sjónspillingu af
völdum húsagerðar í nágrenninu. Stefnan var tekin a það
að klæða hraunið aftur bláskóginum.
Tilvísanir:
1) „Everybody needs beuty as well as bread, places to play in and
pray in, where nature may heal and give strength to body and soul
alike.” Whyte, Ian D \ Landscape and History. London, 2002, bls.
190.
2) „Thousands of tired, nerve-shaken, over - civilized people
are beginning to find out that going to the mountains is going
home: that wildness is a necessity: and that mountain parks and
reservations are useful not only as fountains of timber and irrigating
rivers, but as fountains of life.” Þröstur Sverrisson: „More than
Scenic Wonderlands: a comperative Study ofNational Parks in
Iceland and Acadia National Park in Maine.“ Meistaraprófsritgerð
frá háskólanum í Maine, Foremount, Maine, 2000 bls. 10.
3) Whyte, Ian D: Landscape and History, bls. 190.
4) Guðmundur Davíðsson: „Undralönd I. Þjóðgarðurinn við
Gulasteinsá." Dvöl3 (1936), bls. 241 og246.
5) Þröstur Sverrisson: „More than scenic wonderlands“, bls. 10.
6) Whyte, Ian D: Landscape andHistory, bls. 190 og Matthías
Þórðarson: „Verndun fagurra staða og merkra náttúrumenja”, bls.
182.
7) Whyte, Ian D: LandscapeandHistory, bls. 190.
8) „Access to country site act 1949”. Whyte, Ian D: Landscapc and
History, bls. 192.
9) Whyte, Ian D: Landscape and History, bls. 192.
10) „... do not consists of enclosed areas owned by the government:
the land in them remains privately owned - a considerable amount
of it by the National Trust, which remains a private charity -
and may be used for commercial activities such as farming and
forestry. Conservation is sought by means of planning rather then
possessionl1 2 Bate, Jonathan: RomanticEcology, Wordsworth and Ihe
Environmental Tradition. London, 1991, bls. 38-39.
11) „The main threats to nature conservation were seen at he time
to come from urban and industrial developments rather than from
farming or forestrý' Mather, A.S.: Land Use. London, 1991, bls.
190.
12) Matthías Þórðarson: „Verndun fagurra staða og merkra
náttúrumenja." Skímir, 81 (1907), bls. 180.
13) Samaheimild, bls. 182-183.
14) Guðmundur Davíðsson: „Þingvellir við Öxará“, Eimreidin, 3
(1913), bls. 211.
15) Sama heimild, bls. 213.
16) Handritadeild Landsbókasafns. Lbs. 753 fol. Gerðarbók
Stúdentafjelagsins 1915 - 1935, 6. desember 1918.
17) Þ.í. Forsætisráðuneyti 1989-B/495. Þingvallanefnd 1919-1929.
Stjórnarráð Islands I. Db. 5, nr. 438.
18) Þ.í. Forsætisráðuneyti 1989-B/495. Þingvallanefnd 1919-1929.
Stjórnarráð Islands I. Db. 5, nr. 438.
19) Alþingistíðindi 1919 A II, Reykjavík, 1919, bls. 533 og 1163.
20) Alþingistiínndi 1919 B I., Reykjavík, 1919, d. 2267.
21) Sama heimild, d. 2271.
22) Sama heimild, d. 2268.
23) AlþingistíÍindi 1923 A. Reykjavík, 1923, bls. 316
24) Alþingistiðindi 1923 B. Reykjavík, 1923,d. 923-924.
25) Sama heimild B, d. 919-920.
26) Þ.f. Forsætisráðuneyti 1989-B/497. Þingvallanefnd 1942-1966.
Stjómarráð íslands I. Db. 8, nr. 328. Nefndarálit Þingvallanefndar
frá 1925 bls. 1.
27) Þ.í. Forsætisráðuneyti 1989-B/497. Þingvallanefnd 1942-1966.
Stjórnarráð íslands I. Db. 8, nr. 328. Nefndarálit Þingvallanefndar
frá 1925 bls. 2.
28) Þ.í. Forsætisráðuneyti 1989-B/497. Þingvallanefnd 1942-1966.
Stjórnarráð íslands I. Db. 8, nr. 328. Nefndarálit Þingvallanefndar
frá 1925 bls. 2-3.
29) Forsætisráðuneyti 1989-B/497. Þingvallanefnd 1942-1966.
61