Nýtt Helgafell - 01.04.1959, Page 45

TÍMINN FLETTIR SPILUNUM TVISVAR
39
höfðu þá nýlega verið sameinaðar í eitt
lögsagnarumdæmi.
Tillögur Mýramanna eru miklu ítarlegri.
Þeir vilja 32 kjördæmi, er hvert kjósi einn
þingmann, en „takmörk kjördæmanna
skulu síðar ákveðin verða með lögum“. í
athugasemdum við frumvarpið er þó borin
fram til athugunar tillaga um nýja kjör-
dæmaskiptingu. Eftir henni átti að skipta
Arnessýslu í 3 kjördæmi, en 11 hinna
stærri lögsagnarumdæma hverju í 2 kjör-
dæmi, en sjö hin smæstu verði sérstök
kjördæmi sem fyrr. Aðeins á einum stað
er gert ráð fyrir því að flytja sveitir í kjör-
dæmi utan lögsagnarumdæmisins: Geira-
dalur og Reykhólasveit í Barðastrandar-
sýslu áttu að hressa upp á Strandasýslu,
sem þótti ærið fámenn.
Húnvetningar vildu enn halda sér að
óbeinum kosningum og lögðu til, að þing-
menn væri 24. Um kjördæmin segja þeir:
„Um það, hvort kjördæmin skyldu
vera hin sömu og verið hafa, eða þeim
ætti að breyta, hefir nefndin enga uppá-
stungu gjört; en náttúrlegt þykir henni,
að heldur væri farið eftir fólksfjölda
enn þeim núverandi sýsiuskiptum;
mætti þá að líkindum breyta svo til,
að þjóðin gæti kosið alla þingmenn
sína.“
Frásagnirnar hér að framan eru teknar
eftir Undirbúningsblaði undir þjóðfund-
inn. Tillögur úr Múlasýslum urðu seinar
fyrir og birtust í Þjóðólfi 30. júní 1851. Þar
er lagt til, að á Alþingi séu 26 þjóðkjörnir
þingmenn og 6 þingkjörnir. ,,Hina þjóð-
kjörnu á að kjósa tvo fyrir hvert af hin-
um 12 gömlu þingum landsins, og 1 að
auk fyrir Þorskafjarðarþing, og 1 fyrir
Reykjavík. Hinir 6, er þingið kýs fyrirfram,
séu embættismenn andlegrar og verald-
legrar stéttar, eða aðrir menntaðir menn“.
I greinargerð fyrir tillögunum segir enn-
fremur:
„Þótt í þessum gömlu þingum lands-
ins sé sumstaðar nokkuð mismunandi
fólksfjöldi, svarar þó sú tala þjóðkjör-
inna þingmanna, sem hér er stungið
upp á úr þingi hverju, betur að til-
tölu til fólksfjöldans í hverju af þeim,
heldur en ef annaðhvort 1 eða 2 væru
kosnir úr sýslum þeim, sem nú eru. En
það sýnist þó einmitt fara vel á því og
vera sanngjarnlegt, að jöfnuður ætti sér
stað sem bezt mætti; því að það, að jafn-
margir séu kosnir úr fámennustu sýsl-
um landsins sem hinum fjölmennustu,
sýnist enginn jöfnuður vera. En þessi
ójöfnuður tækist að miklu af með því að
láta 12 hin gömlu þing ráða jafnri þing-
mannatölu, auk þeirra tveggja, sem áð-
ur er getið“.
onungur lagði nýtt frumvarp til laga
um kosningar til Alþingis fyrir þjóð-
fundinn. Ákvæði þess voru 1 nokkrum
greinum ófrjálsari en reglurnar um kosn-
ingar til þjóðfundarins, einkum um efna-
hagsskilyrðin fyrir kosningarrétti, þótt
mikil væri framförin frá alþingistilskip-
uninni 1843.
Lagt var til, að 30 yrði þjóðkjörnir full-
trúar á Alþingi, kosnir í 21 kjördæmi. Eru
þau hin sömu og áður, nema Þingeyjar-
sýsla er orðin eitt kjördæmi, Skaftafells-
sýslu er tvískipt og Hnappadalssýsla, sem
áður var með Mýrasýslu, er gerð sjálfstætt
kjördæmi. — Gert er ráð fyrir 6 kon-
ungkjörnum þingmönnum eins og áður. í
athugasemdunum við þessa grein frum-
varpsins sést, að stjórnin er engan veginn
ánægð með þetta fyrirkomulag:
„Það hefir oft verið talinn sem ókost-
ur á þeirri skiptingu landsins, er hingað
til hefir verið, í kjördæmi, er samsvara
lögsagnar-umdæmunum, að mikill mis-
munur er á fólksf jöldanum í hinum ein-
stöku sýslum og verður með því ójöfn
tiltalan milli fulltrúatölunnar og fólks-
fjöldans. í frumvarpi þessu er að nokkru
leyti reynt til að bæta úr bresti þessum,
með því að veita lögsagnarumdæmum
þeim, er hafa að tiltölu mestan fólks-
fjölda, eða hér um bil 3000 innbúa eða