Nýtt Helgafell - 01.04.1959, Síða 67

FALL McCARTHYS
61
láta öllum illum látum og æpa: „Herra nefndar-
formaður, herra nefndarformaður, ég mótmæli,
ég mótmæli," og lýsa því yfir, að hann vildi
ekki hlusta á þennan „skrípaleik“ lengur — og
snarast svo fram á klósett, eins og hann hafði
ætlað sér frá upphafi, þegar hann stóð á fætur.
Hafi hann farið að trúa sjálfur lygum sínum
og hata og óttast andstæðinga sína, eins og þeir
hötuðu hann og óttuðust, þá hefir það ekki stað-
ið lengi í einu. Hann var vissulega snillingur í
að fara með hatur. En þessum áhrifamesta og
hættulegasta haturspostula okkar var jafnómögu-
legt að finna til raunverulegs haturs, illvilja eða
andúðar á mönnum eins og geldingi að sinna
hjónabandsskyldu. Það vantaði í hann. Hann
gerði sér það allt upp og gat aldrei skilið neinn,
sem ekki gerði það líka.
Hann lék trú fyrir sanna trúendur. Fæstir,
sem þekktu hann, létu sér til hugar koma, að
hann talaði af sannfæringu. Hann hafði ákaf-
lega gott lag á að leika að málefnum en var yfir-
leitt alveg sama um þau. Hann hafði boðið sig
fram til þings upphaflega með þýðingarmikl-
um stuðningi frá kommúnistum, og hann sat
fjögur ár á þingi án þess að nefna kommúnista.
Þegar hann uppgötvaði, að þarna var mál, sem
mátti færa sér í nyt, gekk hann á lagið, en hann
var ekki einungis léttúðugur skrumari, heldur
líka letingi, og hann náði aldrei fullum tökum á
málefninu. Hann bar á borð það, sem aðstoðar-
menn hans fengu honum, og oftast vissi hann
ekkert, hvað hann var að tala um, eða jafnvel
hvern hann var að tala um.
McCarthy var djöfull, en svo er fyrir að þakka,
að hann var ekki haldinn af djöflum. Hann
hafði mikla lýðsefjunarhæfileika, en hann skorti
þá gáfu, sem lýðskrumaranum er nauðsynlegust
og hættulegust er, en það er trú á eigin köllun.
Til þess að standast mótviðri, þarf maður að
hafa sannfæringu, annars brestur hann kjark.
Það var sannfæringarskortur, sem gerði hann ber-
skjaldaðri, en um leið athyglisverðari mann held-
ur en nokkurn fylgismanna hans. Sannfæring
sú, sem hann skorti, var fráleit og fáránleg að
vísu, og hver maður betur kominn án hennar.
Vinur hans og lögfræðingur Edwin Bennett
Williams heldur því fram, að McCarthy hafi
stjórnazt af frægðarlöngun, en ekki valdafíkn,
og það virðist ekki úr vegi að gera greinarmun
á þessum fýsnum yfirleitt.
Frægðarlöngunin er aldrei eins hættuleg, af
því að hún gefst miklu fyrr upp. Hún er sín-
gjörn í þrengstu merkingu orðsins, og ósigrar
hennar og afturkippir eru miklu persónulegri.
„Trú á heilagan málstað,“ segir Eric Hoffer,
,,er að allmiklu leyti uppbót á trúleysi voru á
BRÉF TIL
HELGAFELLS
ICæri ritstjóri.
Það er mikið talað um sparnað í opinberu
lífi um þessar mundir, enda nauðsyn.
Þegar við ræddum síðast saman benti ég
á leið til þess að spara útgjöld Þjóðleikhúss-
ins, en sú stofnun er mjög þung á fóðrunum,
eins og eðlilegt er, og er það ekki sök forráða-
mannanna heldur fyrirkomulagsins í heild.
Rg skal með ánægju endurtaka tillögu mína,
en hún er í sem stytztu máli að
afhcnda Leikfélagi Reykjavíkur rekstur
Þjóðleikhússins, til þess að byrja með til
5 eða 10 ára.
Ríkið leggur félaginu til bygginguna
leigulaust, en félagið sér um og ber ábyrgð
á rekstrinum. Ríkið getur gjarnan séð um
viðhald hússins, að einhverju eða öllu leyti,
og jafnframt er rétt, að ríkið hafi sinn
Þjóðleikhússtjóra og greiði honum laun.
Hann yrði þá umboðsmaður ríkisins gagn-
vart félaginu. Lcikfélagið greiðir nú
skemmtanaskatt af öllum leiksýningum og
rennur sá skattur m. a. til Þjóðleikhússins.
Þessa skattheimtu ætti að afnema og
myndi það sennilega duga Leikfélaginu til
vhallalauss reksturs, ef það fengi húsnæðið
með þeim skilmálum, cr að framan greinir.
Þessi tillaga mín þarfnast ekki neins rök-
stuðnings; hún ætti að vera hverjum manni
ljós, en ég set hana fram þér og öðruin til
umþenkingar.
Virðingarfyllst,
Friðfinnur Ólufsson
sjálfa oss.“ Ef McCarthy hefir einhvern tíma
trúað á heilagan málstað, þá hefir hann glatað
þeirri trú snemma, og siðan trúað eingöngu á
sjálfan sig. Hann var sannur mannfyrirlitningar-
maður. Mannfyrirlitningin er aldrei aðdáunar-
verð, en það er betra fyrir heiminn, að jafn-
snjall maður og McCarthy fyrirlíti alla siðaspeki
heldur en hann sé altekinn af fólskri og illri
siðaspeki.
K. K. þýddi.