Nýtt Helgafell - 01.04.1959, Síða 69

:V' • • .
: .
: :::

wWNWtWmKwAWM

•\
J
TT __ ,, _ „ Fyrir alllöngu hnaut ég dálítið um þá at-
Hvað eru „jakvæðar , 1 .
hugasemd 1 ntdomi ertir merkan mann
oranenntir. hérlendis, að amerískar smásögur fjölluðu
yfirleitt um sjúkt eða spillt sálarlíf. Ég Iiélt í fljótu bragði, að þessi
staðhæfing væri annaðhvort and-amerísk eða góðborgaraleg léttúð,
en vel má vera, að hún hafi verið mælt af frómum huga. Ég man
við umhugsun ekki eftir mjög mörgum góðum amerískum smásög-
íiíiig
um, sem ekki megi heita að fjalli um spillt eða sjúkt hugarfar —
frá opinberu siðgæðissjónarmiði eða sálfræðilegu hagkvæmissjónar-
miði. Eða mörgum góðum smásögum yfirleitt. En eftir á að hvggja
minntist ég í þessu sambandi greinar eftir Robert Penn Warren,
sem birtist í New York Times fyrir nokkrum árum, og kom lil hugar,
að hún ætti erindi á íslenzku. Ekki eingöngu vegna l>ess, að hún
svari staðhæfingu ritdómarans. sem nú er líklega gleymd, heldur
miklu fremur af því, að hún varpar Ijósi á þrálát ágreiningsefni í
voru eigin bókmenntalífi Þau ágreiningsefni eru víst svipuð, hvar
sem lífsmark cr með bókmenntum. „Þarf endilega að skrifa um það,
sem er svona ljótt?“ sagði einhvern tíma gömul kona; hún var að
lesa Einar H. Kvaran. Og einnig hér á landi virðast ýmsir grand-
varir menn stundum fá áhyggjuköst út af því, að ágætustu rithöf-
ií$: •
undar vonr séu að bera oss út í verkum sínum og „gefa útlending-
um ófagra mynd af landi og þjóð,“ eins og kallað er. Grein Warrens
er dálítið stytt í þýðingu.
„Það var cinu sinni ónefnd þjóð, sem við skulum til hægri vika
kalla X. í þann mund, sem hér segir frá, stóð veldi hennar með
miklum blóma, og hvergi skorti mikil fyrirheit. Nokkrum manns-
öldrum áður hafði hún leitt til lykta mannskæða og langvinna borg-
arastyrjöld og öðlazt einingu. Fyrir tilstyrk þeirrar einingar hafði
hún síðar gersigrað erlenda fjendur sína. Hún hafði tekið félagslegri
byltingu, sem enn stóð yfir; hún átti við óviðjafnanlega velmegun
að búa, það hafði slaknað á fornum hömlum boðs og banns, ])að
rýmknðust úrræðin hjá öllum stéttum, dugnaður og gáfur hlutu