Helgafell - 01.04.1954, Blaðsíða 45

Guðmundur Kamban:
Bertel Thorvaldsen og
faðir hans
Það er eitthvað auvirðilegt við rannsóknir fræðimanna á fyrsta kapítul-
nnum í ævisögu Bertels Thorvaldsens — þeim þættinum, er veit að ætterni
meistarans.
Þegar, að foreldrunum báðum lifandi, er sonur þeirra orðinn frægur
fyrir list sína suður í Rómaborg. Og nokkrum árum fyrir lát föður síns
hefur hann getið sér heimsfrægð. En í sjálfu fæðingarlandi hans er áhuginn
fyrir heimih því, sem hann er kominn frá, ekki meiri en svo, að þótt hverj-
um skóladreng hefði á þeim tíma verið innan handar að afla sér fullrar
vitneskju um uppruna hans í báðar ættir, þá eru samt hugmyndir síðari
kynslóða um þetta atriði á allt að því afskræmandi ringulreið, sem hefur
orðið því meiri sem lengra hefur liðið', unz nú er svo komið, að ævisögu-
ritarar Thorvaldsens geta ekki einu sinni orðið á eitt sáttir um það, hvar
hann sé fæddur, hvenær hann hafi fæðst, hvort hann hafi verið getinn í
hjónabandi, hvaða nafn móðir hans hafi borið áður en hún giftist, og —
hvort hann yfirleitt hafi verið sonur þess manns, sem hvorki hann sjálfur
ué nokkur samtíðarmannanna efaðist um, að' væri faðir hans!
Þessari síðustu véfengingu tekur maður að sjálfsögðu með stóiskri ró.
En það, að henni er haldið fram, bendir engu að síður til viðsjárverðrar
aráttu, sem mjög hefur gætt síðustu tuttugu árin, jafnvel meðal nafnkunnra
danskra fræðimanna í bókmennta- og listsögu, sem sé þeirrar, að dauð-
hreinsa minningu þessa mikla danska myndhöggvara af hverskonar tengsl-
um við Island — þrátt fyrir það nafn, sem hann bar. Slíkt er vissulega
þurflaus og — vægast sagt — harla vanmáttarkennd staðfesting á afvega-
leiddu þjóðarstolti. Að því er snertir þjóðerni Bertels Thorvaldsens, hyggur
víst enginn á hættulega samkeppni við Danmörku.
Frá slíku sjónarmiði mætti allt þetta mál teljast lítils háttar. Frá sama
sjónarmiði væri einnig hægt að leiða hjá sér það, sem getur að lesa í nýlegu
fyrirmyndarriti um listamanninn, að hann hafi erft listgáfur sínar — frá
uióður sinni. Slíkt er vitanlega heilaspuni. En, guð' minn góður, það er nú
einu sinni svo, að liinir nýtízkulegu túlkendur geta ekki án þess verið að
halda dauðahaldi í samhengið! Og þess vegna má það alls ekki vitnast, að
Eertel litli hafi erft listgáfur sínar og hæfileika frá föðurnum. En hvers
Vegna að fá þá að arfi? Snilligáfan gengur ekki að erfð'um. Sú lcenning
skólaspekinnar, að tungl- og sólmyrkvar boði óhamingju, eru sannarlega
engu óhugsanlegri en öll þau ferlegu býsn, sem húmanistar vorra tíma geta
fiskað upp úr erfðafræðinni.