Helgafell - 01.04.1954, Blaðsíða 106

104
HELGAFELL
Sohlmans Musiklexikon, og er útgef-
andinn Sohlmans förlag í Stokkhólmi.
Það hefur hingað til ekki vakið sér-
lega athygli (á Tslandi, þót.t slíkar bæk-
ur kæmu út í öðrum löndum, nema
helzt vegna þess að við samantekt
þeirra virðist hafa verið forð'azt vand-
lega að minnast að nokkru íslenzkra
manna eða málefna eða láta íslenzk
viðhorf yfirleitt koma til álita. A
þetta vafalaust sinn mikla þátt í því
algera þekkingarleysi og tómlæti um
íslenzka tónlist, sem ríkjandi hefur
verið með öðrum þjóðum.
Með útgáfu þess i-its, sem hér ræðir
um, er brotið við blað í þessu efni og
íslenzkum málum gerð svo góð og
víðtæk skil, sem framast verður á kos-
ið. Jón Þórarinsson hefur annazt söfn-
un hins íslenzka efnis og ritað megin-
hluta þess, en það mun alls vera um
60 greinar, þar á meðal ýtarlegar yfir-
litsgreinar um þróun íslenzkrar tón-
listar. Sérstakar greinar eru í ritinu
um rúmlega 40 íslenzka tónlistarmenn
frá Pétri Guðjohnsen til Jóns Nordal
og um 10 félög og stofnanir, auk
greina um ýmis efni, sem sérstaklega
snerta ísland, svo sem gömlu íslenzku
hljóðfærin, rímur, tvísöng, vikivaka
o. s. frv. Flestar greinarnar eru stutt-
ar, en glöggar og gTeinagóðar, og hafa
að geyma furðu fjölbi'eyttan fróðleik.
Margar þeirra eru prýddar myndum.
Frágangur allur á riti þessu er svo
vandaður og með slíkum ágætum, að
til fyrirmyndar má teljast, enda hefur
útkoma þess vakið heimsathygli með-
al tónlistarmanna og áhugamanna um
tónlist. Enda þótt það sé alþjóðlegt að
efni, er þó höfuðáherzla lögð á nor-
ræna tónlist og henni gerð í heild
miklu fullkomnari og ýtarlegri skil en
í nokkru öðru sambærilegu riti. Sohl-
mans Musiklexikon er því ekki ein-
ung-is hin ákjósanlegasta handbók fyr-
ir tónlistarmenn og' tónlistarunnend-
ur, heldur mun það jafnan í framtíð-
inni verða haft til hliðsjónar við sam-
antekt samskonar rita meðal stór-
þjóðanna. Meðal annars af þessum
ástæðum er sérstaklega ánægjulegt,
hve góður hlutur Islands hefur verið
gerður í riti þessu.
Musikkens Verden
Þetta rit er gefið út í Osló 1951
af Kjell Bloch Sandved og er á 12.
hundrað blaðsíður í stóru broti, mjög
skrautlegt og íburðarmikið. Islenzk-
um efnum er ekki í þessu riti helgað
meira rúm en svo, að hér verður birt
í orðréttri þýðingu það sem um þau
segir. Heimildarmaður ritsins virðist
vera Jón Leifs tónskáld. Allar letur-
breytingar em eins og í hinum norska
riti:
Leif.s, Jon, íslenzkt tónskáld og
hljómsveitarstjóri ff. 1899 að Sól-
heimum).
Leifs var 1934—87 tónlistarstjóri
íslenzka útvarpsins. Hann stofnaði
tónleikasamband Tslands (Tslands
konsertforbund), menningarráð Is-
Jangs vegna alþióðaskipta (Islands
kulturrád for internasjonal utveksl-
ing) og Tónskáldafélag Tslands og er
formaður þess.
Spurningum frá „M. V.“ um það,
livort nokkrir hafi liaft öðrum fremur
áhrif á þroska hans, svarar Leifs með
bví að nefna Snorra Sturluson og aðro
íslenzka höfunda or/ skáld hinna
qömlu íslenzku hókmennta. Auk bess
óþekkta tréskurðarmenn, myndskcra
og málara frá qotneska tímabilinu o0
áður (skreytilist víkinqa) — einnia
El Greco. Hann nefnir einnig Henrik
Ibsen, Niezsche og Oswald Spengler-