Helgafell - 01.04.1954, Blaðsíða 96

94
HELGAFELL
tilburðum. Hlutverkið er í kjarna sín-
um kómískt — tragedían slær þenn-
an mann aldrei hart.
Hér verður að gera eina athuga-
semd. Þýðingin er gölluð. Það líðst
engum að kasta höndum til þeirra
hluta, sem Ibsen hefur látið frá sér
fara, ekki einu sinni Halldóri Kiljan
Laxness. Hljómfall Ibsens er horfið
úr þessari „Viltu önd,“ hér er bók-
mál með fráleitum útlenzku-slettum
til að gefa persónum sérstætt orð-
færi (Gína) og tákna málfar liðinn-
ar tíðar. Hér eru vörður við veginn
eins og geburtsdagur, lautinant og
grósseri, en þegar kemur til kastanna
að lesa utanáskrift á bréfi, stendur
þar svo sannarlega: Ungfrú Heiðveig
Ekdal — hvers vegna ekki fröken?
Vitaskuld eru sprettir í þýðingunni,
en til þeirra telst ekki þjóðvísubrot
úr Sturlungu: mínar eru sorgirnar
þungar sem blý, sem þýðing á: Á,
det er sá knusende svært for mig!
Það er vel, að Þjóðleikhúsið fær á-
byrga rithöfunda til þess að þýða fyr-
ir sig, en hefði ekki verið hyggilegra,
að láta bókmenntaráðunaut leikhúss-
ins líta yfir þessa þýðingu, úr því ráð-
in voru tekin af þýðanda um nafn
leiksins, og leikstjóri gat, af eðlileg-
um ástæðum, ekki dæmt um þýðing-
una?
Vegna blindskerja þýðingarinnar
verður að gefa Regínu Þórðardóttur
og Indriða Waage nokkra forgjöf,
hvað snertir hlutverk Gínu og Rel-
lings læknis. Samt var Indriði Waage,
satt bezt að segja, fullmikið undir
áhrifum á annarri sýningu leiksins
til þess að hafa tiltrú sem læknir, og
broddurinn í sárhvössum athuga-
semdum hans slæfaðist fyrir undar-
leg aukahljóð, sem skaut upp í ræð-
unni á ólíklegustu stöðum, gróða frú
fyrir góða frú o. s. frv. Gína Ekdal,
fyrrum vinnukona hjá Werle, er frá
höfundarins hendi bæði hrjúf og al-
þýðleg, hjá þýðanda, lærðust allra.
Leikkonan Regína Þórðardóttir fann
ekki samnefnara fyrir þessa persónu.
Leikur hennar var á ytra borði,
mæðusvipur og upphrópanir eiga
ekki heima hjá Gínu. Hún svamlar
eins og umhyggjusöm andarmamma á
gruggugum forarpolli, en í innsta eðli
sínu er hún harðánægð með lífið og
tilveruna, nema hvað hún goggar
hart og títt eftir ólukkans aðvífandi
svörtum hrafni. Heiðveig er dóttir
hennar, hvað sem faðerninu líður,
hennar tragedía byrjar ekki fyrr en
unginn fer í hrafninn. Gína er lífsins
megin í tragi-komedíunni. Frú Sörby
er það líka og Werle grósseri. Veik-
burða strá, eins og Ekdal-feðgar, geta
ekki þrifizt nema í skjóli sterkari líf-
vera. Háð Ibsens og fyrirlitning flseð-
ir yfir þá eins og úr ljóskastara. Gína
er andarmamma, getum við sagt, en
hún er manneskja og jafnvægisöxull
leiksins. Þessi öxull fór úr skorðum
hjá leikkonunni, þó að hún ætti til
einstök sönn viðbrigði. Fórnarlambið
í þessu drungalega leikriti er Heið-
veig, 14 ára stúlka (í mútum, sam-
kvæmt þýðanda). Hana lék Katrín
Thors með sterkari tilþrifum en hlut-
verkinu hæfir, hún grípur enn of hart
og snöggt á, eins og í „Sumri hallar ,
yfirleikur í stað þess að lifa í og með
hlutverkinu. Þetta var greinilegast,
þegar Heiðveig mætir óskiljanlegum
kulda föður síns, þá á hún að verða
agndofa, ráðalaus, lömuð — ekki
komast í uppnám, og síðustu ákvörð-
un sína tekur hún með bamslegri em-
feldni, sársaukalaust.
Lárus Pálsson og Valur Gíslason
reyndust enn sem fyrr traustar stoð-