Helgafell - 01.04.1954, Blaðsíða 7

HANDRITAMÁLIÐ
5
mun hafa komið eins og kinnhestur á þá vini vora í Danmörku, sem þokað
höfðu málstað vorum þetta áleiðis, en orðið jafnframt hinn mesti óvina-
fögnuður
n.
Til skilnings á hinum dönsku tillögum, er nauðsynlegt að gera sér grein
fyrir þeim rökum, sem Tslendingar hafa einkum byggt á kröfur sínar, enda
þótt ekki sé unnt að gera því máli nokkur skil í þessum línum. Um það
efni mætti raunar nægja að vísa til greinar þeirrar, sem Sigurður Nordal
ritaði í Nordisk Tidskrift, og birtist síðan í Helgafelli árið 1946 í þýðingu
Magnúsar Asgeirssonar. Þar eru sett fram af hófsemi, rökvísi og þekkingu,
sjónarmið' Islendinga í málinu, og hefur þar engu, sem verulegu máli skiptir,
verið bætt við síðan.
Sigurður Nordal færir þrjár höfuðröksemdir fyrir því, að handritin séu
bezt komin á Tslandi.
1. „íslenzku fornbókmenntirnar eru í heimsins augum eina lamb fátæka
mannsins og hinar fornu skinnbækur einu sýnilegu leifarnar frá mesta
blómaskeiði þjóðmenningar vorrar“. Þau voru flutt brott af landinu
á niðurlægingartímum þjóðarinnar, og þau sár, sem þeir tímar hafa
látið eftir í hugum íslendinga, munu aldrei gróa til fulls nema við
endurheimt handritanna.
2. Handritin voru flutt til Danmerkur og lentu í eigu konungs og TCaup-
mannahafnarháskóla, fyrst og fremst vegna sambandsins milli land-
anna. „Árni Magnússon safnaði mildu, meðan hann var umboðsmaður
dönsku stjórnarinnar á íslandi. Honum veittist það léttar og tókst það
átundum eingöngu vegna að'stöðu sinnar“. Nokkur af handritunum
voru fengin að láni, en aldrei skilað aftur, og önnur voru flutt út sam-
kvæmt konunglegri áskorun.
3. Á íslandi mundi vera bezt aðstaða til þess að rannsaka handritin. „Það
er alkunna, að frá öndverðu og fram á þennan dag hafa íslendingar
átt meginþátt í því að búa f'ornritin til prentunar og skýra þau“. Nú er
Háskóli íslands orðinn helzta kennslustofnun heims í þessum fræðum,
og má telja víst, að hér mundu rannsóknir á þeim stundaðar af lang-
mestu kappi, og auk þess væri bezt fyrir erlenda fræðimenn að stunda
rannsóknir á þeim, þar sem sú tunga, sem þau eru rituð á, er enn lif-
andi mál á vörum fólks.
Sigurður Nordal leggur ekki áherzlu á lagalegan, heldur á siðferðilegan
rétt íslendinga til handritanna. Hin siðferðilega krafa er þó meðal annars
byggð á ýmsum lagalegum staðreyndum, enda þótt hún fengist ef til vill
ekki staðfest með dórni. Sú hefur og verið afstaða íslenzku ríkisstjómar-
binar frá því að þetta mál var fyrst upp tekið eftir sambandsslitin, að það
°iuni ekki verða flutt á lagalegum grundvelli. Hefur þar vafalaust verið
rétt að farið, en rölcrétt afleiðing þess er sú, að framgangur málsins er undir
því einu kominn, hversu vel íslendingum tekst að sannfæra Dani um hinn
siðferðilega rétt, en það krefst varfærni og skilnings á skoðunum almenn-
ings í Danmörku.